Judo – rzuty, chwyty i rzadziej stosowane uderzenia

Rzuty w judo, czyli tzw. nage-waza, to technika, którą stosuje się wtedy, gdy przeciwnik traci równowagę lub jest z niej wytrącony. Technika rzutów przeważnie opiera się na zastawieniu drogi, którą przeciwnik podejmuje, by odzyskać pełne panowanie nad swoim ciałem. Można do tego wykorzystywać nogi, biodra, stopy czy właściwie dowolne części ciała. W połączeniu z wychyleniem rękami ma to doprowadzić do upadku na plecy.

W judo rzuty to także kontrataki i kombinacje dwóch lub większej liczby ruchów. Wyróżnia się różne rodzaje rzutów, w zależności od tego, jaka część ciała je wykonuje. Są to:

rzuty judo ręczne – te-waza;

rzuty biodrowe – koshi-waza;

techniki nożne – ashi-waza;

rzuty poświęcenia, w których samemu się upada, ciągnąc za sobą przeciwnika – yoku-sutemi-waza;

rzuty poświęcenia, w których samemu się upada na plecy – ma-sutemi-waza.

Chwyty w judo tradycyjnym nazywane są katame-waza, czyli dosłownie – „technika obezwładnień". Tę technikę dzieli się jeszcze na trzy podgrupy:

trzymania – osae-komi-waza. Polegają na utrzymaniu przeciwnika na plecach, na macie. Jest to chwyt, który pozwala na całkowite kontrolowanie leżącego na parterze przeciwnika. Osoba, której uda się go w ten sposób przetrzymać przez 25 sekund, otrzymuje punkt i wygrywa walkę;

dźwignie – kansetsu-waza. Dozwolone jest jedynie wyłamywanie i wykręcanie stawów łokciowych. W walce sportowej doprowadzenie do sytuacji, w której w samoobronie można unieszkodliwić przeciwnika, oznacza wygraną;

duszenia w judo nazywane są shime-waza. Jest to nacisk przedramieniem lub kołnierzem judogi na krtań lub tętnicę szyjną. Działa bardzo skutecznie i może nawet doprowadzić do utraty przytomności, ponieważ chwyty polegają na odcinaniu dopływu powietrza lub krwi do płuc i mózgu. Dopuszczane są duszenia nogami, lecz tylko w ograniczonym stopniu, ze względu na większą siłę nóg.

Duszenia i dźwignie mogą być stosowane zarówno w pozycji stojącej, jak i w parterze. Bezpieczniej jest stosować je na ziemi. W judo rzuty i chwyty są najczęściej stosowane, a na przeciwległym biegunie znajdują się kopnięcia i uderzenia.

Ostatnia z trzech technik to uderzenia i kopnięcia. Są rzadko nauczane i stosowane, ponieważ Europejski Związek Judo nie uznaje tej grupy. Stanowią część judo tradycyjnego, lecz sportowe ich nie uznaje, ze względu na możliwość poważnego skrzywdzenia przeciwnika. Stosowana wówczas technika polega na uderzeniu w punkty witalne.

W systemie Kodokan techniki te stosuje się w celu samoobrony i prezentuje w formach kata. Są to ściśle sformalizowane układy technik. Stanowią podstawowy wymóg podczas egzaminów kwalifikacyjnych na stopnie mistrzowskie (dan). Ćwiczenia kata w dużym stopniu pomagają zrozumieć teoretyczne podstawy judo.

Mimo to warto znać teorię i wiedzieć, że atemi-waza dzieli się na dwie podgrupy, a każda z nich na kilka podrodzajów:

A, czyli ashi-ate-waza (technika uderzeń nogami):

hiza-gashira-ate-waza – uderzenia kolanem;

sekito-ate-waza – uderzenia stopą;

kakato-ate-waza – uderzenia piętą.

B, czyli ude-ate-waza (technika uderzeń rękoma):

tegatana-ate-waza – uderzenie kantem dłoni;

kubushi-ate-waza – uderzenie pięścią;

hiji-ate-waza – uderzenie łokciem.

W tym sporcie stosuje się też techniki kappo lub katsu. W przeciwieństwie do rzutów judo i innych technik ataku, te polegają na przywracaniu czynności życiowych po skrzywdzeniu. W ramach tej grupy uczniowie poznają wiedzę na temat tego, jak przywrócić oddech lub usuwać dolegliwości bólowe po uderzeniach. Często wymaga to znajomości i precyzyjnego dociskania konkretnych punktów akupunktury.

Przydaje się to jako pierwsza pomoc osobom poszkodowanym w wyniku urazów odniesionych podczas walki, a także jako praktyczna wiedza życiowa. Kappo to zaawansowana umiejętność, uczona raczej na wyższych szczeblach zaawansowania (przy czarnym pasie).