Dieta i aktywność fizyczna przy osteoporozie

Osteoporoza jest chorobą metaboliczną kości, której przebieg wiąże się z ubytkiem masy kostnej i wzrostem ich podatności na złamania.

Do najczęstszych przyczyn zapadalności na tę przypadłość należą: wczesne przekwitanie, zaawansowany wiek oraz mukowiscydoza. Prawdopodobieństwo wystąpienia osteoporozy w przyszłości zwiększają:

– nieprawidłowa dieta;
– niska aktywność fizyczna;
– uwarunkowania genetyczne;
– spożywanie alkoholu oraz palenie tytoniu;
– niedobór witaminy D3;
– częste choroby współistniejące (cukrzyca, kamica nerkowa, niedoczynność przysadki) oraz płeć żeńska.

Diagnostyka osteoporozy opiera się na badaniu densytometrycznym, które określa tzw. gęstość mineralną kości. Najczęściej ocenie podczas badania podlegają szyjka kości udowej lub odcinek lędźwiowo-krzyżowy kręgosłupa. Jeżeli chodzi o zdjęcia rentgenowskie – pokazują one tylko bardzo zaawansowane stadium choroby i rzadko są podstawą do rozpoznania osteoporozy.

Zarówno przed rozpoznaniem choroby, jak i w trakcie jej leczenia, dieta odgrywa niezwykle ważną rolę. Odpowiednio dobrana i zbilansowana może być czynnikiem obniżającym ryzyko zachorowania, a w przypadku potwierdzonej choroby – elementem leczenia.

Jaka dieta przy osteoporozie? Jednym z najważniejszych czynników w diecie osób borykających się z niedostateczną mineralizacją kości będzie podaż wapnia oraz witaminy D3. Duża liczba badań potwierdza pozytywną korelację pomiędzy spożyciem produktów bogatych w wapń a odpowiednią mineralizacją kości. Dodatni bilans wapnia w diecie wpływa na przewagę procesów kościotworzenia nad procesami resorpcji, bilans ujemny zaś prowadzi do odwapnienia kości.

Już od pierwszych miesięcy życia oraz w okresie dorastania nasz organizm może przyswoić około 400 mg wapnia na dobę. Wraz z wiekiem ilość ta spada (w kolejnych latach 100 mg/dobę, po 20. r.ż. około 20 mg/dobę). Nie powinniśmy zapominać także o wydajności wchłaniania tego pierwiastka, która wynosi zwykle około 20-30%.

Czynniki które mogą zwiększyć wchłanianie wapnia:

– spożycie witaminy D3,
– aminokwasy o charakterze kwasowym,
– ilość przyjętego z posiłkiem wapnia.

Czynniki działające odwrotnie, a więc hamująco, to:

– nadmiar fosforanów w diecie,
– niedobór witaminy D,
– spożycie produktów zawierających kwas szczawiowy, kwas fitynowy, środki alkalizujące oraz niektóre leki.

Jakie produkty powinny pojawić się w diecie przy osteoporozie? Przede wszystkim warto włączyć do swojego jadłospisu żywność bogatą w wapń (produkty mleczne, wysoko zmineralizowane wody, sardynki, soja, nasiona), witaminę C (porzeczki, owoce cytrusowe, kiwi, poziomki, jagody, natka pietruszki, papryka, jarmuż, szpinak), witaminę D (tłuste ryby morskie, tran, żółtko jaj).

Jeżeli chodzi o suplementację, powinna być ona skonsultowana z lekarzem, szczególnie w przypadku seniorów. Najczęściej zaleca się suplementację wapniem w ilości 1200 mg/dobę oraz witaminę D3.

Trening siłowy oraz ćwiczenia oporowe są podstawą rehabilitacji podczas osteoporozy, ponieważ generują obciążenia osiowe kości długich. Następuje wtedy zwiększenie zewnętrznej średnicy kości oraz jednoczesne zmniejszenie rozszerzania się jamy szpikowej. W efekcie otrzymujemy zwiększoną siłę i sztywność trzonu długich kości.

Następnym krokiem są ćwiczenia aerobowe, wzmacniające, ogólnorozwojowe oraz ćwiczenia na równowagę. Mają one na celu poprawę kondycji, która znacząco wpływa na prewencję w przypadku niebezpiecznych upadków oraz oddziałuje pozytywnie na układ oddechowy i krwionośny.

Należy pamiętać o tym, by rehabilitacja, szczególnie seniorów, była odpowiednio dostosowana do możliwości ruchowych pacjenta, działań przeciwbólowych i strefy psychicznej. Prawidłowo dobrany rodzaj aktywności fizycznej wpływa na zdrowie zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Poprawa zdolności ruchowych, a tym samym wzrost samodzielności, przywraca osobom starszym pewność siebie, podnosi poziom integracji społecznej i umożliwia powrót do różnych rodzajów aktywności.