AMP Futbol – co to jest i na czym polega? Wyjaśniamy!

AMP Futbol (ang. Amputee Football) to dynamicznie rozwijająca się dyscyplina sportowa, a dokładnie rodzaj piłki nożnej przeznaczony jest dla zawodników po amputacjach lub z wrodzonymi wadami kończyn. Początki AMP Futbolu sięgają lat 80. XX wieku, a jej prekursorem był Don Bennett – Amerykanin, który mimo amputacji jednej nogi pragnął uprawiać sport. Jego determinacja doprowadziła do powstania pierwszej amatorskiej ligi AMP Futbolu w Stanach Zjednoczonych.

Pierwsze oficjalne mistrzostwa świata w tej dyscyplinie odbyły się w 1984 roku w USA, co stanowiło przełomowy moment dla dalszego rozwoju AMP Futbolu na arenie międzynarodowej. W kolejnych dekadach sport ten zyskiwał na znaczeniu, a do rywalizacji dołączały kolejne kraje. Pierwsze Nieoficjalne Mistrzostwa Świata w Amp Futbolu rozegrano w 1987 roku. Gospodarzem turnieju były Stany Zjednoczone, a pierwszy mistrzowski tytuł zdobyła reprezentacja Salvadoru.

Ważnym krokiem w profesjonalizacji tej dyscypliny było utworzenie w 2005 roku Światowej Federacji AMP Futbolu (WAFF – World Amputee Football Federation), która odpowiada za organizację mistrzostw świata i promowanie tej formy sportu na wszystkich kontynentach. Dwa lata później pierwszy oficjalny Mundial – w kolejnych latach odbyły się także Mistrzostwa Europy w AMP Futbolu czy Puchar Narodów Afryki. 

Kolejnym istotnym wydarzeniem było powołanie w 2010 roku Europejskiej Federacji AMP Futbolu (EAFF), co pozwoliło na zacieśnienie współpracy między krajami europejskimi oraz rozwój regularnych turniejów kontynentalnych.

AMP Futbol w Polsce rozpoczął swoją historię na początku drugiej dekady XXI wieku dzięki inicjatywie Mateusza Widłaka. Pierwsza reprezentacja narodowa została utworzona w 2012 roku pod wodzą trenera Marka Dragosza. Debiutem kadry był Turniej Czterech Narodów, który od bywał się w Anglii,. Polacy zajęli w nim 2 miejsce.

W 2012 roku powstała organizacja AMP Futbol Polska, której celem jest rozwój tej dyscypliny w kraju, organizacja rozgrywek, a także popularyzacja sportu wśród osób po amputacjach. Z czasem Polska stała się jednym z europejskich liderów AMP Futbolu, przyciągając coraz większą liczbę zawodników oraz kibiców.

Polska reprezentacja AMP Futbolu od momentu powstania systematycznie buduje swoją pozycję na arenie międzynarodowej. Przełomowym momentem był udział w Mistrzostwach Świata w Meksyku w 2014 roku, gdzie biało-czerwoni pokazali się z bardzo dobrej strony, rywalizując z najlepszymi drużynami globu.

W kolejnych latach sukcesy tylko się mnożyły. Reprezentacja Polski w AMP Futbolu zdobyła brązowy medal Mistrzostw Europy 2017 (Stambuł, Turcja), brązowy medal Mistrzostw Europy 2021 (Kraków, Polska), a także podjęła się organizacji Mistrzostw Europy 2022 (Kraków), gdzie była jednym z faworytów

W 2022 r. powstała reprezentacja Polski w AMP futbolu kobiet. W 2024 r. zakończyły się Mistrzostwa Świata w którym panie zdobyły brązowy medal.

Co więcej, AMP Futbol reprezentacja Polski regularnie bierze udział w Amp Futbol Cup, prestiżowym międzynarodowym turnieju. Ponadto, krajowe struktury klubowe prężnie się rozwijają – Amp Futbol Ekstraklasa gromadzi coraz więcej drużyn, a mecze przyciągają kibiców i media. Pierwszy sezon Amp Futbol Ekstraklasy wystartował w 2015 roku, a mistrzem Polski została Husaria Kraków. 

W 1987 roku, w USA odbyły się pierwsze, ale jeszcze nieoficjalne Mistrzostwa Świata. Pierwsze Mistrzostwa rozpoczęły się natomiast w 2008 roku. Warto wiedzieć, że piłka nożna o kulach ma dość rygorystyczne zasady, których każdy zawodnik ma przestrzegać. Niestosowanie się do nich karane jest rzutem karnym, a nawet wydaleniem z boiska. 

Każda drużyna składa się z maksymalnie z siedmiu zawodników na boisku. To sześciu graczy z pola oraz bramkarza. Zawodnicy z pola mogą być osobami po amputacji lub z wrodzonym brakiem jednej nogi. Poruszają się przy pomocy kul ortopedycznych, ale nie mogą ich używać do kontrolowania piłki. Bramkarz ma być osobą po amputacji lub z wrodzonym brakiem jednej ręki. Jest jedynym zawodnikiem na boisku, który może używać rąk do interwencji w polu karnym.

Cała drużyna może liczyć maksymalnie 12 zawodników (7 na boisku i 5 zawodników rezerwowych), a zmiany są nielimitowane, a więc trener może dynamicznie dokonywać rotacji składu. Ciekawostką jest fakt, że początkowo na pełnowymiarowych boiskach grało po 11 zawodników. Dopiero z czasem liczba ta została zwiększona do 12. 

Mecze odbywają się na boisku o zmniejszonych wymiarach, dostosowanych do specyfiki gry zawodników. Wymiary boiska do AMP Futbolu to długość: od 60 do 70 metrów, a szerokość: od 35 do 45 metrów. Bramka ma 2,2 metra wysokości i 5 metrów szerokości, a więc są mniejsze, niż w tradycyjnej piłce nożnej. 

Ponadto, boisko jest podzielone na strefy zgodnie z klasycznym systemem piłkarskim – z polami karnymi i strefą środkową.

Rzuty wolne mogą być bezpośrednie lub pośrednie, zależnie od rodzaju przewinienia. Ustawiona ściana obronna znajduje się 6 metrów od piłki. Rzuty karne wykonywane są z odległości 7 metrów od bramki. Jeśli chodzi o auty w AMP Futbolu to wykonywane są nogą, a nie ręką, co odróżnia tę dyscyplinę od klasycznej piłki nożnej. Co wiecej, w meczach piłkarzy po amputacjach kończyn nie obowiązuje w grze przepis o spalonym.

Bramkarz, podobnie jak w tradycyjnej piłce nożnej, może używać rąk w polu karnym, ale obowiązują go dodatkowe zasady. Po pierwsze nie może opuszczać pola karnego z piłką w rękach. Jeśli to zrobi, drużyna przeciwna otrzymuje rzut wolny z linii pola karnego.

Po drugie, bramkarz nie może łapać piłki po celowym podaniu nogą od swojego partnera z drużyny. W takim przypadku sędzia dyktuje rzut wolny pośredni dla przeciwników.

Piłka nożna dla niepełnosprawnych cieszy się coraz większym zainteresowaniem wśród osób w każdym wieku, nie tylko wśród młodzieży po jednostronnej amputacji kończyny dolnej. AMP Futbol to nie tylko sport, ale także forma aktywnej rehabilitacji, integracji społecznej i rywalizacji na wysokim poziomie. Dzięki dostępności odpowiedniego sprzętu sportowego na przykład kul ortopedycznych sportowych, butów piłkarskich z dobrą przyczepnością, czy odzieży termoaktywnej, coraz więcej osób decyduje się na rozpoczęcie przygody z AMP Futbolem.

Gra w AMP Futbol znacząco wpływa na rozwój siły, szybkości i wytrzymałości. Zawodnicy poruszają się na kulach ortopedycznych, co angażuje mięśnie ramion, klatki piersiowej i pleców, poprawiając ogólną sprawność fizyczną. Regularne treningi pomagają również w koordynacji ruchowej i równowadze, co jest szczególnie istotne dla osób po amputacji.

Sport jest narzędziem do budowania pewności siebie i pokonywania barier psychicznych. AMP Futbol pozwala zawodnikom odzyskać wiarę w swoje możliwości, rozwijać siłę charakteru oraz uczy wytrwałości i determinacji w dążeniu do celu.

Dodatkowo, udział w treningach i meczach daje poczucie przynależności do drużyny, co jest niezwykle ważne dla integracji społecznej i wzmacniania relacji międzyludzkich.

AMP futbol to sport, który nie tylko pozwala osobom z amputacjami uprawiać piłkę nożną, ale również daje im możliwość rywalizacji na poziomie międzynarodowym. Zasady gry w AMP futbol są zbliżone do tradycyjnej piłki nożnej, ale zawodnicy grają na kulach, co sprawia, że jest to jeszcze bardziej wymagające wyzwanie. Również historia AMP Futbolu w Polsce jest bardzo ciekawa – warto się w nią wgłębić.