Podkuwanie koni – fanaberia, a może obowiązek? Wyjaśniamy!

Zacznijmy od początku, a więc po co podkuwa się konie. Aby to wiedzieć, należy poznać budowę końskiego kopyta. Kopyto konia to złożona struktura, która odgrywa ważną  rolę w ochronie kończyny i amortyzacji wstrząsów podczas ruchu. 

Samo kopyto składa się z kilku warstw i elementów, które pełnią różne funkcje. Wyróżniamy: 

• Róg kopytowy – jest to zewnętrzna, dość twarda warstwa, chroniąca wnętrze kopyta. Róg kopytowy rośnie i ściera się naturalnie podczas ruchu;
  
• Podeszwa – dolna część kopyta, która styka się z podłożem. Pełni funkcję ochronną i amortyzacyjną;
  
• Strzałka kopytowa – elastyczna struktura w środkowej części podeszwy, wspomagająca cyrkulację krwi i poprawiająca przyczepność do podłoża;
  
• Ściana kopyta – twarda, rogowa warstwa otaczająca kopyto, na której osadzana jest podkowa.
  
• Kość kopytowa i ścięgna – wewnętrzne elementy, które zapewniają stabilność i przenoszą obciążenie z kończyny na kopyto.

Podkuwaniem koni zajmuje się kowal podkuwacz, znany również jako podkuwacz koni lub hipolog. Zadaniem tej osoby jest dbanie o zdrowie i kondycję kopyt poprzez odpowiednie przycinanie, pielęgnację oraz montowanie podków dostosowanych do potrzeb zwierzęcia. Ten zawód jest naprawdę wymagający. Podkuwacz musi doskonale znać anatomię konia, a także doskonale posługiwać się narzędziami podczas pracy z metalem.

Samo podkuwanie koni ma długą historię, która sięga aż starożytności. Pierwsze wzmianki o ochronie kopyt pochodzą z czasów Rzymian, którzy używali hipposandali – metalowych lub skórzanych ochraniaczy przywiązywanych do kopyt wierzchowców. Były one stosowane głównie u koni bojowych i transportowych, aby chronić ich kopyta na kamienistych drogach Imperium Rzymskiego.

Prawdziwe metalowe podkowy pojawiły się dopiero w okolicach IX wieku naszej ery, a na szerszą skalę zaczęto ich używać w średniowieczu. Właśnie wtedy kowale stali się nieodłącznym elementem każdej armii i większego gospodarstwa. Rycerze dbali o to, by ich zwierzeta były odpowiednio podkute, co zwiększało ich wytrzymałość i skuteczność w bitwach.

W XIV–XV wieku w Europie powstały pierwsze cechy kowali i podkuwaczy, które nadzorowały jakość pracy i przekazywały wiedzę kolejnym pokoleniom. W Polsce kowale podkuwacze byli niezwykle cenieni na dworach królewskich i w armii. Jak wiadomo polska wojsko składające się z husarzy i ich wyszkolonych ogierów była zaliczana do najskuteczniejszych formacji wojskowych w dziejach kawalerii.

Podkuwanie konia to nie tylko techniczne działanie, ale również sztuka wymagająca wiedzy, precyzji i dbałości o dobrostan zwierzęcia. Kopyto konia stale rośnie, a w warunkach naturalnych ściera się podczas przemieszczania. Jednak podkowa zaburza ten proces, no więc co ile podkuwa się konie? Większość koni potrzebuje nowych podków co 6 tygodni. Oto szczegółowy opis tego fascynującego procesu.

Czas na ściągnięcie starej podkowy. Kowal robi to za pomocą obcęgów i rozkuwacza. Czynność ta musi być wykonana ostrożnie, aby nie uszkodzić kopyta. Jeśli koń często się porusza i jest pobudzony, warto go uspokoić – na przykład ulubionym smakołykiem dla konia czy lizawką.

Kolejnym krokiem jest korekta kształtu kopyta poprzez usunięcie nadmiaru rogu kopytowego. W tym celu używa się specjalnych noży i tarników. Następnie nadchodzi czas na dopasowanie podkowy. Kowal dobiera odpowiednią podkowę do kształtu i rozmiaru kopyta, aby jej noszenie nie powodowało bólu i otarć. Czasem konieczne jest jej podgrzanie i dopasowanie na gorąco, w celu maksymalnego komfortu zwierzęcia.

Nową podkowę przybija się specjalnymi gwoździami (hufnalami). Warto poprosić kowala o wywiercenie otworów na hacele, jeśli podkowa nie ma ich fabrycznie. Dzięki nim zwierzę zyskuje lepszą stabilność i przyczepność, co minimalizuje ryzyko poślizgu na mokrej trawie, błocie czy innych trudnych nawierzchniach.

Ostatnim etapem jest ewentualne przycięcie wystających końcówek gwoździ oraz wygładzenie powierzchni kopyta dla lepszej wygody konia.

Już wiesz, jak często podkuwa się konie. Pamiętaj jednak, że podkute kopyta wymagają regularnej kontroli. Po około tygodniu od założenia nowej podkowy warto dociągnąć gwoździe obcęgami Co więcej, przed każdą jazdą należy sprawdzać stabilność podków i w razie potrzeby ponownie je docisnąć. Jeśli koń zgubi podkowę, należy oczyścić kopyto, usunąć ewentualne pozostałości gwoździ i jak najszybciej wezwać kowala.

Także po upływie 6-8 tygodni należy konia rozkuć, ponownie dokonać korekty kształtu kopyta i podkuć na nowo.

Podkuwanie koni odgrywa istotną rolę w przypadku zwierząt wykorzystywanych w jeździectwie, zwłaszcza tych biorących udział w skokach przez przeszkody. Podkowy pełnią wówczas funkcję amortyzacyjną, pochłaniając część energii powstałej podczas lądowania, co zmniejsza obciążenie kończyn. Jest to szczególnie ważne dla koni intensywnie pracujących, które są bardziej narażone na kontuzje ścięgien i inne przeciążeniowe urazy.

W dyscyplinach takich jak cross, gdzie konie sportowe muszą pokonywać zróżnicowane, często śliskie podłoża, powszechnie stosuje się podkowy ze specjalnymi wkręcanymi hacelami. Dzięki nim zwierzę zyskuje lepszą stabilność i przyczepność, co minimalizuje ryzyko poślizgu na mokrej trawie, błocie czy innych trudnych nawierzchniach.

Podkuwanie ma również zastosowanie w przypadku koni wymagających korekcji chodu lub schorzeń wad postawy. Kucie ortopedyczne oraz lecznicze wspiera proces rehabilitacji po urazach, takich jak uszkodzenie ścięgna zginacza głębokiego palców czy mięśnia międzykostnego. Jego celem jest odciążenie osłabionych struktur, przyspieszenie regeneracji oraz redukcja bólu. W takich sytuacjach kowal, we współpracy z weterynarzem, dobiera odpowiedni typ i kształt podków, dostosowany do indywidualnych potrzeb konia. Dzięki temu poprawia się biomechanika ruchu, a także praca stawów, ścięgien i mięśni.

Podkuwanie nie jest konieczne w każdej sytuacji. Jeśli koń jest użytkowany rekreacyjnie, porusza się głównie po miękkim, naturalnym podłożu i nie ma żadnych problemów zdrowotnych związanych z kopytami, może doskonale funkcjonować bez podków.

Naturalne środowisko życia koni, zwłaszcza teren, pozwala na ich swobodny ruch po ziemi, piasku czy trawie, co wspomaga prawidłowe ścieranie i wzrost kopyt. W takich warunkach kopyta zużywają się w sposób zrównoważony, bez konieczności ingerencji człowieka, co sprzyja ich zdrowiu i wytrzymałości.

Niepotrzebne stosowanie podków może zaburzać ten naturalny proces, wpływając na prawidłowy rozwój kopyt. Dodatkowo, koń w podkowach może stanowić zagrożenie dla innych zwierząt w stajni i na padoku – w przypadku kopnięcia metalowa podkowa może wyrządzić poważne obrażenia współtowarzyszom.

Już wiesz dlaczego podkuwa się konie. To nie tylko techniczne zadanie, ale również troska o jego zdrowie i komfort. Regularna korekta kopyt zapewnia prawidłową mechanikę ruchu, chroni przed urazami ścięgien i stawów oraz umożliwia zwierzęciu pełną swobodę poruszania się. Dbając o kopyta swojego konia, dbasz o jego dobre samopoczucie i zdrowie.