Zachowanie konia – jak czytać mowę ciała konia?

Konie są zwierzętami stadnymi, co oznacza, że udoskonaliły sztukę porozumiewania się między sobą w stadzie. Każde zwierzę używa szeregu sygnałów, również dźwiękowych, czyli werbalnych, które w jeździectwie mają ogromne znaczenie, bo pozwalają zrozumieć swojego konia. Zarówno klacze, jak i ogiery mogą prezentować wiele odgłosów, które wraz z postawą ciała czy zachowaniami u koni mogą wskazywać na ich samopoczucie. W ośrodku jeździeckim ważne jest, aby mieć wiedzę o psychice konia, by relacja ze zwierzęciem była pozytywna. Oto odgłosy, które powinieneś znać, a które koń może z siebie wydawać:

• stękanie – zwykle oznacza duży wysiłek i zmęczenie,
• chrapanie – jest sygnałem zaniepokojenia,
• kwik – może być ostrzeżeniem i jedną z zapowiedzi zachowań agresywnych,
• parskanie – oznaka zadowolenia i odprężenia,
• ciche, powtarzające się, krótkie rżenie – pozdrowienie,
• głośne rżenie – wołanie innych przedstawicieli stada,
• gardłowe rżenie o małej głośności – sygnał radości na widok konia lub opiekuna.

Nie tylko odgłosy są istotne – również gesty konia mają wielkie znaczenie w stajni, czy chcesz założyć koniowi na przykład ogłowie. Mimika, czyli położenie części ciała lub zachowania nimi prezentowane, mają ogromne znaczenie. Czasami są zupełnie oczywiste – na przykład koń, który podnosi górną wargę i odsłania zęby, zwykle nie ma dobrych zamiarów. Oto rzeczy, na które zwracać uwagę, aby lepiej zrozumieć swojego wierzchowca.

U koni oczy są zwierciadłem duszy. Świetnie pokazują ich nastawienie, a także to, czy odczuwają komfort fizyczny i psychiczny. Konie mogą:

• mieć oczy zaczerwienione, rozbiegane, z widocznymi białkami – jest to sygnał złości,
• mieć oczy szeroko otwarte, spokojne – co jest sygnałem pozytywnego nastawienia,
• mieć rozbiegane, przestraszone oczy – co jest oznaką strachu.

Również przez całe ciało można odczytać zachowanie konia, co oznacza i do czego prowadzi. Oto najważniejsze zachowania, które warto umieć odczytywać w przypadku koni:

• podniesiony ogon może być sygnałem ożywienia, towarzyszącego na przykład ogierowi, który paraduje przy klaczy,
• pocenie, zwłaszcza jeśli zwierzę nie ma powodu, aby się pocić, może oznaczać negatywne emocje i stres,
• mocne machanie ogonem na boki może stawać się sygnałem niezadowolenia; jeśli siedzisz w siodle dla koni, zejdź z konia i zastanów się, czy coś go nie uciska albo go nie drażni,
• odwracanie się zadem jest sygnałem co najmniej niechęci do kontaktu, a czasami również agresji,
• stawanie dęba oznacza zwykle dominację i agresję,
• tupanie nogami może być sygnałem niezadowolenia, ale już grzebanie nogą w podłożu oznacza zwykle złość i narastającą frustrację.

Wielu jeźdźców uważa, że to, co uważa się za mowę konia – łącznie z tupaniem czy jawnym pokazywaniem niezadowolenia – to zachowania niepożądane. W rzeczywistości jest to oznaka tego, jak koń się czuje. W efekcie nie można konia karać za to, że próbuje się z nami komunikować. Pozostaje Ci obserwacja i czujność, aby reagować na sygnalizowane potrzeby konia. W ten sposób zobaczy on, że zachowania obronne i pokazywanie swoich emocji ze strony konia daje mu pożądane efekty. To można deeskalować niebezpieczne dla człowieka zachowania.

Warto wiedzieć, jak koń pokazuje, że nas lubi i jesteśmy jego ulubionymi ludźmi. Przede wszystkim sympatia prezentowana jest przez chęć współpracy, podchodzenie do Ciebie czy ciche, spokojne rżenie i parskanie na Twój widok, zwłaszcza gdy dopiero wchodzisz do stajni. Te sygnały dźwiękowe łatwo rozpoznać i zwykle towarzyszą im spokojna pozycja głowy konia, postawione na sztorc i skierowane do przodu uszy oraz opuszczanie dolnej wargi. U takiego konia nie występują gryzienie i kopanie.

Rozpoznawanie zachowania konia przed podejściem do niego jest kluczowe dla komfortu i bezpieczeństwa obu stron. Powinieneś wiedzieć, co chce Ci powiedzieć koń, aby móc dobrze się z nim dogadywać.