Oznakowanie szlaków górskich w Polsce – rodzaje i kolory szlaków

Pierwsze szlaki turystyczne w Polsce zostały wyznaczone już w 1887 r. przez Towarzystwo Tatrzańskie. Późniejszą rolę w wytyczaniu nowych ścieżek przejęło Polskie Towarzystwo Turystyczno – Krajoznawcze (PTTK), które pełni to zadanie do dziś. Zgodnie z założeniami przedstawionymi przez PTTK, szlaki turystyczne powinny zaczynać się w centralnych miejscach w okołogórskich miejscowościach lub przy przystankach komunikacji zbiorowej. Na podstawie założenia tej organizacji mamy obecnie do czynienia z dwoma rodzajami oznaczenia szlaków w górach:

- Znaki określające przebieg szlaku – symbole związane z kolorem, oznaczenie początku i zakończenia szlaku oraz zmianę jego kierunku.

- Znaki informacyjne i ostrzegawcze – określają czas lub liczbę kilometrów pozostających do zdobycia szczytu, dojścia do wyznaczonego miejsca, tablice z nazwą miejsca/ punktu topograficznego, a także informacje o zagrożeniu lawinowym.

Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze dzieli szlaki turystyczne na:

- szlaki piesze, w których skład wchodzą szlaki górskie i nizinne,

- szlaki rowerowe, również górskie i nizinne,

- szlaki narciarskie, w tym oczywiście także snowboardowe,

- szlaki jeździeckie, zwane potocznie szlakami konnymi,

- szlaki kajakowe.

Nie wszyscy są tego świadomi, ale poza turystycznymi, PTTK wyznacza także szlaki przyrodnicze, historyczne oraz pielgrzymkowe. Podział ten nie dotyczy więc sposobu przemieszczania się i geografii terenu, a charakteru zwiedzania.

Oznaczenia górskich szlaków zdecydowanie ułatwiają nam poruszanie się po górach. Bez nich z pewnością dużo trudniej byłoby osiągnąć upragnione szczyty. Jednak czy kolor jest oznaczeniem trudności szlaku? Otóż nie, jest to błędne przekonanie. Przypisanie koloru do szlaku ma często charakter umowny, w związku z czym nie należy go traktować jako wyznacznika poziomu trudności. O czym więc mówią barwy i jak je prawidłowo interpretować?

Mówią one przede wszystkim o długości trasy, jej przebiegu i randze, a także ilości atrakcji krajobrazowych i przyrodniczych, które można spotkać po drodze. Wyróżniamy zwykle pięć lub cztery kolory tras. Oto one:

- czerwony – oznacza szlak główny na danym terenie. Zazwyczaj jest długi i posiada bardzo ciekawe miejsca krajobrazowe. Jeżeli należysz do turystów, którym zależy na zapoznaniu się z najważniejszymi punktami na terenie danego regionu, czerwony szlak powinien być Twoim numerem jeden w trakcie planowania wycieczki. Szlaki w kolorze czerwonym nie prowadzą najkrótszą trasą, a trasą najciekawszą, dlatego zazwyczaj są łagodne i łatwe do pokonania. Warto włożyć na nią odpowiednie buty trekkingowe;

- niebieski – dalekobieżny. Pod względem istotności, jest to drugi szlak z kolei. Oznacza przede wszystkim długie dystanse do pokonania. Jest także i łagodny i nadaje się nawet dla początkującego turysty pieszego;

- żółty – łącznik. Zazwyczaj jest on bardzo krótki i służy przedostaniu się do określonej trasy. Może być stromy i trudniejszy w podejściu;

- zielony – pełni podobną funkcję do żółtego, jednak prowadzi do miejsc charakterystycznych dla danego terenu;

- czarny – oznacza krótki szlak łącznikowy. Ten kolor w przeciwieństwie do powszechnie panującej opinii nie oznacza najtrudniejszej drogi, jednak ścieżkę o stosunkowo małej widoczności.

W pobliżu szlaków lub bezpośrednio na nich często znajduje się różnego rodzaju infrastruktura turystyczna. Można znaleźć na nich tablice z opisem trasy, estymowane czasy przejścia, miejsca służące do odpoczywania oraz schronienia (na przykład drewniane wiaty) oraz różne ułatwienia (na przykład drabiny lub łańcuchy). Na szlakach lądowych wykorzystuje się więc nie tylko kolory, ale również innego rodzaju oznakowanie. Należą do nich znaki takie jak między innymi:

- wykrzyknik w kolorze białym – oznacza on nagłą, niespodziewaną zmianę kierunku szlaku. Jeśli zauważysz kiedyś na szlaku ten znak, koniecznie skup się na trasie, ponieważ łatwo wtedy o pomyłkę;

- kropka na białym tle – informuje ona o początku i końcu szlaku, dlatego jej kolor jest dokładnie taki sam jak barwa trasy, której dotyczy;

- pionowa strzałka w kwadracie – jest to znak informujący o tym, że podąża się w stronę schroniska lub innego miejsca noclegowego;

- półkrzyż, czyli kształt, który przypomina pod względem wizualnym trzystopniowe podium. Znak ten informuje o pobliskim zabytku, pomniku lub innym obiekcie krajoznawczym;

- półkole, czyli dolna część koła. Oznacza ujęcie wody pitnej;

- trójkąt na białym tle, wykończony czarną obwódką. Znak ten mówi o wzniesieniu lub szczycie, na którym znaleźć można punkt widokowy;

- biała dłoń, która wystaje zza czerwonych gór, znajdująca się na niebieskim tle. Znak ten oznacza alarm lawinowy.

Zgodnie z wymogami PTTK, szlak rowerowy oznaczony jest białymi kwadratami z czarną obwódką i czarnym rowerem namalowanym w środku kwadratu. Pod rowerem, również we wnętrzu obwódki, znajduje się kolor szlaku w postaci strzałki bądź paska. Szlak lokalny oznaczany jest kolorem czerwony, niebieskim, zielonym, żółtym lub czarnym. Pozostałe oznakowane są kolorem pomarańczowym.


Szlaki konne to według oficjalnej nazwy szlaki jeździeckie. Przeznaczone są one wyłącznie dla turystów, którzy poruszają się po nich konno. Jak prezentuje się symbol oznaczający ten szlak? Jest to koło w kolorze pomarańczowym, które umieszczone jest na białym tle. Trasy jeździeckie podzielone są na nizinne i górskie. Można na nich znaleźć nietypowe znaki, jak na przykład głowa konia w kolorze czarnym białym tle, na którym widnieje trójkąt bez podstawy (znak ten informuje o miejscu postoju lub popasu) czy też czarny wykrzyknik (nakazuje zwiększenie uwagi lub nawet konieczność zejścia z konia).

W wędrówce zdobycie wierzchołka góry nie jest celem samym w sobie. Droga, jaką należy pokonać, by się tam znaleźć, jest często dużo ważniejsza. To właśnie w ciągu niej wielokrotnie musimy pokonywać własne słabości i wyjść ze swojej strefy komfortu, by nie zawrócić, ale wprost przeciwnie – iść dalej do przodu. Warto jednak pamiętać o własnym bezpieczeństwie i uzbroić się w odpowiedni sprzęt trekkingowy oraz dużą dawkę zdrowego rozsądku.