Zastanawiasz się, czym dokładnie jest Tour de France? Na czym polega ten wyścig kolarski? Jakie są etapy? Kto bierze w nim udział? Zobacz!
Tour de France to jedno z najbardziej znanych wydarzeń sportowych na świecie. Ten wieloetapowy wyścig rozgrywany latem co roku gromadzi najlepszych zawodników z całego globu. Sprawdź, na czym polega fenomen tej imprezy.
Tour de France to najważniejszy wyścig kolarski na świecie, zaliczany do tak zwanych Wielkich Tourów, obok Giro d’Italia i Vuelty a España. Zawody odbywają się głównie we Francji, choć niektóre etapy zahaczają o sąsiednie kraje. Kolarze rywalizują drużynowo i indywidualnie na zróżnicowanej trasie, która zmienia się co roku, testując różne umiejętności – od jazdy rowerem po płaskim, przez wspinaczki w Alpach i Pirenejach, aż po jazdę na czas.
Pierwsza edycja francuskiego Tour de France zadebiutowała w 1903 roku z inicjatywy założyciela gazety sportowej L'Auto, Henriego Desgrange, który chciał zwiększyć swoją sprzedaż poprzez organizację spektakularnego wyścigu kolarskiego. Organizatorem był dziennikarz Géo Lefèvre, a wyścig wystartował 1 lipca 1903 roku z przedmieść Paryża, Montgeron. Trasa składała się z sześciu etapów o łącznej długości 2 428 kilometrów, prowadząc przez miasta takie jak Lyon, Marsylia, Tuluza, Bordeaux i Nantes, z metą w Paryżu. W inauguracyjnej edycji wzięło udział 60 kolarzy, z których wielu było Francuzami, ale startowali także Belgowie, Szwajcarzy, Niemcy i Włosi. Pierwszym zwycięzcą został Francuz Maurice Garin, który pokonał trasę ze średnią prędkością ponad 25 km/h.
W kolejnych latach wyścig zyskał na znaczeniu, ale nie obyło się bez kontrowersji. W 1904 roku doszło do skandalu związanego z oszustwami, co doprowadziło do zdyskwalifikowania pierwszych czterech zawodników klasyfikacji generalnej. Mimo to Tour de France umacniało swoją pozycję. W 1905 roku wprowadzono pierwsze etapy górskie, w tym wspinaczkę na Ballon d'Alsace w Wogezach. W 1910 roku kolarze po raz pierwszy zmierzyli się z Pirenejami, pokonując między innymi słynny Col du Tourmalet, a rok później trasa prowadziła przez Alpy, w tym przez wymagający Col du Galibier.
Wyścigi zawieszano dwukrotnie, w trakcie I i II wojny światowej. Lata 50. i 60. w Tour de France były erą Francuza Louison Bobeta, który jako pierwszy wygrał trzy razy z rzędu (1953-1955), oraz Jacques'a Anquetila, który był pięciokrotnym zwycięzcą klasyfikacji w latach 1957 oraz 1961-1964, stając się pierwszym kolarzem z takim osiągnięciem. Kolejne dekady przyniosły sukcesy takich kolarzy jak Bernard Hinault z Francji, który również pięciokrotnie zwyciężał (1978, 1979, 1981, 1982, 1985), oraz Hiszpan Miguel Indurain, który jako pierwszy wygrał pięć razy z rzędu (1991-1995).
Współczesna historia Tour de France to także kontrowersje związane z dopingiem. Najbardziej znanym przypadkiem jest Amerykanin Lance Armstrong, który początkowo wygrał siedem razy z rzędu (1999-2005), ale później został pozbawiony wszystkich tytułów z powodu stosowania niedozwolonych w kolarstwie substancji.
Tour de France trwa zwykle 23 dni i składa się z etapów rozgrywanych dzień po dniu, z dwoma dniami przerwy w trakcie wyścigu. Każdy jest osobno mierzony czasowo, a na koniec suma wszystkich czasów decyduje o klasyfikacji generalnej – zawodnik z najlepszym łącznym czasem nosi legendarną żółtą koszulkę lidera.
Wyścig ma kilka głównych klasyfikacji: punktową (zielona koszulka), górską (biała w czerwone grochy), młodzieżową (biała koszulka dla najlepszego kolarza poniżej 26. roku życia) oraz drużynową. Podczas wyścigu obowiązują limity czasowe – zawodnik, który nie zmieści się w wyznaczonym czasie, odpada z rywalizacji. W niektórych etapach odbywa się jazda indywidualna na czas, w której kolarze startują pojedynczo.
W Tour de France obowiązują zarówno oficjalne przepisy, jak i niepisane zasady fair play. Na przykład, jeśli lider wyścigu ma problem techniczny lub zaliczy upadek, rywale często zwalniają tempo, okazując szacunek i umożliwiając mu powrót do peletonu. Ponadto, zgodnie z przepisami Międzynarodowej Unii Kolarskiej (UCI), noszenie kasków rowerowych ochronnych jest obowiązkowe dla wszystkich zawodowych kolarzy podczas wyścigów, w tym Tour de France. Decyzja ta została podjęta w 2003 roku po tragicznej śmierci kazachskiego kolarza Andrieja Kiwiliewa podczas wyścigu Paryż-Nicea.
Długość trasy Tour de France zmieniała się na przestrzeni lat. W początkowych edycjach takich jak w 1903 roku, wynosiła około 2 428 kilometrów. Najdłuższa edycja miała miejsce w 1926 roku, kiedy to kolarze pokonali aż 5 745 kilometrów. Współczesne edycje obejmują dystans około 3 500 kilometrów.
Ile etapów ma Tour de France? Standardowo składa się z 21. Dzielą się one na kilka rodzajów: płaskie (dla sprinterów), pagórkowate (dla kolarzy uniwersalnych), górskie (z podjazdami w Alpach i Pirenejach, ważne dla klasyfikacji generalnej) oraz jazdy indywidualne na czas, w których kolarze startują pojedynczo. Trasa każdego roku się zmienia, co sprawia, że każdy wyścig ma swój niepowtarzalny charakter.
Dla przykładu, w edycji 2023 etap 17. prowadził przez słynny podjazd Col de la Loze, sięgający ponad 2300 m n.p.m. i był uznawany za najtrudniejszy tego roku. Z kolei etap 8. zakończył się w Limoges i był klasycznym, lekko pofałdowanym odcinkiem, odpowiednim dla sprinterów z dobrą końcówką. Takie zróżnicowanie trasy pozwala każdemu zawodnikowi na pokazanie swoich umiejętności.
W Tour de France startują głównie zawodnicy z drużyn należących do elitarnej kategorii UCI WorldTeams, które mają zagwarantowany udział w wyścigu. Dodatkowo organizatorzy przyznają tak zwane dzikie karty ekipom z niższej rangi (ProTeams), co pozwala mniej znanym zespołom zaprezentować się na największej scenie kolarskiej. W każdej edycji bierze udział zwykle 22 drużyny, z których każda wystawia ośmiu zawodników – to daje ponad 170 kolarzy na starcie.
Równolegle do męskiej edycji od 2022 roku rozgrywany jest Tour de France kobiet, czyli Tour de France Femmes. Udział w wyścigu biorą 22 drużyny kobiece, a rywalizacja toczy się przez 8 dni na zróżnicowanej trasie. Edycja z 2023 roku zakończyła się spektakularną jazdą na czas w Pau i przyciągnęła miliony widzów.
Tour de France to jedno z najbardziej prestiżowych wydarzeń w świecie sportu, które od ponad wieku kształtuje historię kolarstwa. Dla każdego zawodnika to wymagający sprawdzian formy, charakteru i pracy całej drużyny, a dla widzów masa kolarskich emocji, na które czekają każdego roku.
