Czym jest ślepota śnieżna? Przyczyny, objawy i leczenie

Ślepota śnieżna to tymczasowa utrata wzroku spowodowana oparzeniem nabłonka rogówki przez intensywne promieniowanie UV. Schorzenie pojawia się zazwyczaj po kilku godzinach od ekspozycji na intensywne światło odbijające się od śniegu, lodu lub piasku. Inne nazwy tej dolegliwości to górska ślepota, ślepota lodowcowa czy mniej precyzyjna – choroba śnieżna.

Problem dotyczy głównie osób przebywających w warunkach wysokogórskich, gdzie promieniowanie UV wzrasta nawet o 10% na każde 1000 metrów nad poziomem morza. Dodatkowo, śnieg odbija do 80% promieni słonecznych, co znacznie zwiększa ryzyko poparzenia oczu. Wystarczy jeden słoneczny dzień na stoku bez odpowiedniej ochrony, by pojawiły się pierwsze objawy ślepoty śnieżnej.

Szczególnie narażeni są:

• narciarze i snowboardziści,
  
• wspinacze i himalaiści,
  
• osoby poruszające się po lodowcach bez okularów z filtrem UV,
  
• turyści na dużych wysokościach.
  

Objawy ślepoty śnieżnej pojawiają się zazwyczaj w ciągu kilku godzin i mogą nasilać się stopniowo. Czasem pierwsze symptomy pojawiają się już po dwóch–trzech godzinach, choć najczęściej dolegliwości rozwijają się w ciągu sześciu–ośmiu godzin po ekspozycji. To właśnie opóźnienie sprawia, że wiele osób lekceważy potrzebę ochrony oczu. Schorzenie często mylone jest z przemęczeniem wzroku lub podrażnieniem wywołanym wiatrem i śniegiem.

Do najczęstszych symptomów należą:

• silny ból oczu, nasilający się przy próbie ich otwarcia,
  
• uczucie piasku w oczach,
  
• łzawienie i światłowstręt,
  
• zaczerwienienie spojówek i obrzęk powiek,
  
• zamglone widzenie lub tymczasowa utrata wzroku,
  
• u niektórych – ból głowy i uczucie pieczenia gałek ocznych.
  

Przyczyną schorzenia jest nadmierna ekspozycja na promieniowanie ultrafioletowe, które działa na rogówkę podobnie jak poparzenie skóry – niszczy jej wierzchnią warstwę (nabłonek), prowadząc do mikrouszkodzeń i stanów zapalnych. Dlatego tak ważne jest, aby chronić oczy przed światłem słonecznym.

W wysokich górach nie ma żartów. Promieniowanie ultrafioletowe wzrasta o około 10% na każde 1000 metrów nad poziomem morza, a śnieg i lód odbijają aż 80% promieni UV, co potęguje ryzyko uszkodzeń oczu.

To dlatego do głównych przyczyn tego schorzenia należą:

• brak okularów przeciwsłonecznych lub gogli z filtrem UV – oczy bez ochrony są bezpośrednio i nadmiernie narażone na promieniowanie,
  
• czas ekspozycji – im dłużej przebywasz na śniegu, tym większe ryzyko uszkodzeń.
  
• warunki atmosferyczne – słoneczne dni w wysokich górach są szczególnie niebezpieczne, ale promieniowanie UV przenika również przez chmury.
  
• wysokość nad poziomem morza – na wysokościach powyżej 3000 metrów nad poziomem morza ryzyko ślepoty śnieżnej drastycznie wzrasta.

Leczenie ślepoty śnieżnej skupia się głównie na kilku prostych zasadach, o ile objawy trwają maksymalnie dwa dni. Oto kroki, które przyniosą ulgę: 

• odpocznij w ciemności. Zaciemnione pomieszczenie lub noszenie opaski na oczy zmniejszy dyskomfort i światłowstręt,
  
• zimne okłady. Przykładanie schłodzonych kompresów do zamkniętych powiek łagodzi obrzęk i pieczenie,
  
• unikaj pocierania oczu. Może to pogłębić uszkodzenia nabłonka rogówki i nasilić stan zapalny,
  
• stosuj nawilżające krople do oczu. Tak zwane „sztuczne łzy” pomagają złagodzić podrażnienia i nawilżyć spojówkę.
  

Jeśli objawy nie ustępują po dwóch dniach lub nasilają się, niezbędna jest wizyta u specjalisty. Okulista oceni stopień uszkodzenia nabłonka rogówki i może zalecić dodatkowe leczenie takie jak:

• leki przeciwzapalne,
  
• krople z antybiotykiem w przypadku ryzyka infekcji,
  
• specjalistyczne opatrunki na oczy.
  

Ślepota śnieżna to oparzenie, które może całkowicie uniemożliwić dalszą aktywność w górach. Kluczem do uniknięcia problemów jest odpowiednia ochrona oczu i świadomość zagrożeń związanych z promieniowaniem UV. Nie lekceważ ryzyka – zadbaj o swoje oczy, aby w pełni cieszyć się pięknem górskich krajobrazów.