Bandera – co to? Czym różni się bandera od flagi?

Bandera to flaga narodowa podnoszona na jednostce pływającej, która określa jej przynależność państwową statku. Jest to formalny, międzynarodowo uznawany sposób identyfikacji – dzięki niej wiadomo, według jakiego prawa morska jednostka funkcjonuje. To właśnie znak bandery decyduje o tym, jakie przepisy obowiązują na pokładzie, niezależnie od tego, gdzie na morzu znajduje się jacht czy statek.

Bandera określa jednocześnie charakter statku – czy jest to jednostka cywilna, handlowa, państwowa czy marynarka wojenna – a jej kształt, kolory i zasady użycia określone są w ustawodawstwie danego państwa. W Polsce wygląd bandery oraz sposób jej podnoszenia i eksponowania reguluje między innymi ustawa o banderze Rzeczypospolitej Polskiej oraz Prawo o ruchu morskim. 

Bandera najczęściej ma kształt prostokąta i taka forma jest standardem w międzynarodowej żegludze. Choć zdarzają się wyjątki (na przykład trójkątne bandery klubowe czy proporce sygnałowe), to w przypadku państwowej obowiązuje ściśle ustalony format.

Zastanawiasz się jakie są różnice w kontekście flaga a bandera? Choć potocznie używa się tych słów zamiennie, nie są tym samym. Flaga to ogólne określenie każdego materiałowego znaku używanego do sygnalizacji lub identyfikacji. Każda bandera jest zatem flagą, ale nie każda flaga pełni funkcję bandery. 

Współczesna polska bandera podnoszona na morskich statkach w wersji cywilnej to tradycyjna flaga biało-czerwona, identyczna jak państwowa. Jest używana przez większość jednostek zarejestrowanych w Polsce. Podnosi się ją zazwyczaj na rufie i to ona formalnie wskazuje, że pływa się pod polską jurysdykcją. 

W niektórych przypadkach stosuje się również flagę państwową z godłem Rzeczypospolitej Polskiej – czyli z białym orłem umieszczonym w białym pasie. Bandera ta jest podnoszona na morskich statkach handlowych w żegludze międzynarodowej, a także na jednostkach specjalnych (jak SAR), czy niektórych statkach państwowych. 

Bandera polskiej marynarki wojennej z kolei ma formę biało-czerwonej flagi z godłem umieszczonym na białym pasie, jednak jej kształt jest inny niż prostokątny. Jest to flaga z charakterystycznym trójkątnym wcięciem z tyłu, tak zwanym jaskółczym ogonem. 

Bandera na statku pirackim powszechnie znana była jako czarna flaga. W historii najczęściej określana była mianem Jolly Roger. Charakterystyczna, z białą czaszką i skrzyżowanymi piszczelami (czasem mieczami lub klepsydrą), miała za zadanie budzić grozę i sygnalizować, że nadciąga groźny atak. Co ciekawe, niektóre załogi używały różnych wariantów Jolly Rogera, często personalizowanych – z pełnymi sylwetkami szkieletów, sercami, symbolami śmierci – a czarna flaga była czasem poprzedzona czerwoną, która oznaczała, że nie będzie litości.

Znajomość bandery to nie tylko kwestia formalna, ale ważny element nawigacji i żeglarskiego obycia na wodach całego świata. To właśnie dzięki niej możliwe są rozróżnienia między jednostkami oraz stosowanie odpowiedniego prawa. Warto znać podstawy etykiety flagowej, by świadomie i poprawnie używać bandery zgodnie z tradycją i przepisami.