Rugby na wózkach – czym jest ta dynamiczna dyscyplina sportowa dla osób z niepełnosprawnościami? 

Dyscyplina została stworzona w Kanadzie w 1977 roku przez grupę sportowców z tetraplegią (paraliżem czterokończynowym). Z początku znana była pod nazwą „morderczej piłki” (murderball), co dobrze oddaje jej fizyczny i kontaktowy charakter. Z biegiem czasu gra zdobywała coraz większą rozpoznawalność, a w 1994 roku została oficjalnie uznana przez Międzynarodowy Komitet Paraolimpijski. Od igrzysk w Sydney w 2000 roku rugby na wózkach jest stałym elementem programu paraolimpiady.

W rugby na wózkach inwalidzkich zawodnicy klasyfikowani są na podstawie stopnia niepełnosprawności – punkty klasyfikacyjne są przypisywane każdemu graczowi, co pozwala na wyrównanie szans drużyn i zapewnienie uczciwej rywalizacji. Sport ten łączy elementy strategii, siły i współpracy drużynowej, zyskując coraz większe znaczenie na całym świecie, również jako forma sportu paraolimpijskiego.

Wbrew pozorom rugby na wózkach nie jest bezpośrednią adaptacją tradycyjnego rugby. To unikalna, pełnokontaktowa gra zespołowa, która łączy w sobie elementy kilku dyscyplin – koszykówki, piłki ręcznej i hokeja. Mecz rozgrywany jest na boisku do koszykówki o wymiarach 28 × 15 metrów, z bramkami wyznaczonymi na linii końcowej. Każda drużyna liczy czterech zawodników na boisku, choć skład zespołu może obejmować do 12 graczy.

Celem gry jest zdobycie punktów poprzez wjechanie przez linię bramkową z piłką trzymaną pewnie w rękach. Piłka wykorzystywana w rugby na wózkach przypomina piłkę do siatkówki, co ułatwia chwytanie i podawanie. Zawodnicy mogą poruszać się z piłką maksymalnie przez 10 sekund bez jej kozłowania lub podania – to jeden z kluczowych elementów gry, wpływający na tempo i dynamikę rozgrywki.

• Klasyfikacja graczy: każdemu zawodnikowi, przyznawana jest punktacja od 0,5 do 3,5 w zależności od stopnia sprawności funkcjonalnej. Im niższa wartość punktowa, tym większe ograniczenia ruchowe. Łączna punktacja czterech zawodników na boisku nie może przekroczyć 8,0 punktów, co ma na celu zachowanie balansu i równości szans między zespołami.
  
  
• Kontakt fizyczny: dozwolony jest kontakt między wózkami – w tym zderzenia boczne i frontalne – ale surowo zabrania się uderzeń od tyłu oraz celowego przewracania przeciwników. Takie zachowania są karane faulami technicznymi.
  
• Czas gry: mecz podzielony jest na cztery kwarty po osiem minut. W przerwach zawodnicy mają możliwość zmiany taktyki i odpoczynku. W przypadku remisu po czterech kwartach rozgrywana jest dogrywka.
  
  
• Czas posiadania piłki: drużyna ma oddać rzut lub zdobyć punkt w ciągu 40 sekund od rozpoczęcia posiadania. Zawodnik z piłką może ją trzymać przez maksymalnie 10 sekund bez podania lub odbicia, co wymusza szybką grę i dobre zgranie zespołu.

W zawodach organizowanych przez Międzynarodową Federację Rugby na Wózkach (IWRF) obowiązują surowe standardy techniczne i medyczne. Każdy wózek spełnia określone wymagania konstrukcyjne i być zatwierdzony przez komisję techniczną. Przed turniejem każdy zawodnik przechodzi również klasyfikację medyczną, która określa jego punktację funkcjonalną. Regularnie przeprowadza się testy kontrolne, aby zapobiegać manipulacjom klasyfikacyjnym.

Sędziowie pilnują przestrzegania zasad gry, korzystając między innymi z systemu kar (między innymi czasowe wykluczenie za faule). Zespół sędziowski składa się z sędziego głównego, dwóch sędziów liniowych oraz operatorów zegarów.

Rugby na wózkach to dynamiczny sport drużynowy, który łączy kontakt, strategię i emocje. Jego rozwój od spontanicznej gry rozegranej po raz pierwszy w Kanadzie po oficjalną dyscyplinę paraolimpijską pokazuje, jak silną motywacją mogą być pasja i determinacja. Lubisz oglądać paraolimpiady? Koniecznie daj nam znać!