Kobieta w czapce prowadząca konia na linie

Podstawowe maści koni – poznaj tajniki końskiego umaszczenia

Podstawowe maści koni to maść kara, gniada i kasztanowata. Poznaj inne umaszczenia koni i kolory sierści oraz dowiedz się, skąd biorą się różne maści.

Większość osób zna takie umaszczenia jak maści konia kare, gniade czy kasztanowate. Jest ich jednak o wiele więcej. Czy koń maści białej na pewno ma taki kolor sierści? Skąd biorą się maści rozjaśniane i co oznaczają? Sprawdź!

Maść konia – skąd się bierze?

Na początek warto wiedzieć, co to jest maść konia i skąd się bierze. Za maść konia uznaje się kolor sierści, a także występują z nią barwę grzywy, ogona, kończyn. Niekiedy znaczenie ma również to, jaki jest kolor samej skóry, co to również wpływa na określenie nazwy maści. Na to, jakiego koloru jest koń, wpływa oczywiście genetyka, a dokładniej:

  • dominowanie jednych genów,
  • recesywność innych,
  • oddziaływanie na siebie różnych par genetycznych, co nosi nazwę epistazy.
Konie, które mają w sobie sporo genów swoich przodków, na przykład koniki polskie, mają często dodatkowo pręgę grzbietową, czyli wyróżniający się pas sierści biegnący przez grzbiet. Bardzo często w maści koni sierść i włosie w ogonie i grzywie muszą mieć konkretne kolory, aby przypasować zwierzę do danej rasy.

Kobieta w toczku głaszcząca konia po pysku

Czy maść konia zmienia się z wiekiem?

Tak, maść konia może ulec zmianie wraz z wiekiem. Zazwyczaj dotyczy to źrebiąt, które po prostu tracą okrywę typową dla młodego wieku. Ten sam proces zachodzi również u innych zwierząt, na przykład psów. Źrebięta tracą sierść młodzieńczą całkowicie – wypada ona, gdy zastępuje ją dorosła okrywa. W efekcie maść może ściemnieć albo się rozjaśnić. Najszybciej zmiany w kolorze konia widać na:

  • głowie,
  • szyi,
  • zadzie.

Szczególny przypadek zmiany maści konia następuje u źrebiąt genetycznie siwych. Rodzą sie one jako ciemne, maściste, a następnie z każdym rokiem, aż do 10. roku życia, ulegają rozjaśnieniu. 

Rzeczą, która nie zmienia się u żadnego konia, są odmiany. Mowa o białych plamach, które występują w charakterystycznych miejscach. One pozostają niezmienne przez całe końskie życie.

Maść a rasa konia – czy istnieje zależność?

Niektóre konie mogą być zaliczane do rasy nie tylko, jeśli mają konkretną budowę, ale również charakterystyczną maść. Wynika to z dziedziczenia maści u koni – jeśli są wpisane w księgi hodowlane i mają rodowody, to muszą spełniać pewne oczekiwania. Oto kilka przykładów, które warto znać:

  • rasa knabstrup – rasa gorącokrwista o maści tarantowatej,
  • rasa appaloosa – konie hodowane jeszcze przez Indian w Ameryce Północnej, również o umaszczeniu tarantowatym,
  • rasa fryzyjska – są to wyłącznie konie maści czarnej, czyli karej.

Podział maści końskich

Końska genetyka nie jest tak łatwa, jak mogłaby się wydawać. Wpływa jednak na to, jakie są maści koni. Przede wszystkim wyróżnia się maści zasadnicze, w skład których wchodzą maści:

  • podstawowe,
  • rozjaśnione kremowe,
  • rozjaśnione bułane,
  • rozjaśnione srebrne,
  • rozjaśnione szampańskie.
Z kolei biała sierść nie jest uznawana za maść, tylko za wzór. Oznacza to, że konie dzielą się na:
  • maściste – bez białych znaczeń,
  • kolorowe – z białymi wzorami.
Prócz tego konie mogą mieć również odmiany, czyli plamy w kolorze białym, które występują w charakterystycznych miejscach w podstawowym umaszczeniu koni. Jeśli są bardzo duże, nieregularne albo nietypowe, to wskazuje to na cechy srokatości. Jest to występowanie białych plam bezpośrednio na różowej skórze w towarzystwie maści zasadniczej na ciemnej skórze.

Koń stojący na trawie w derce

Podstawowe maści koni – najpopularniejsze

Przede wszystkim wyróżnia się trzy maści podstawowe, które regulowane są przez geny z loci Agouti i Extension:

  • kasztanowatą – zwaną również cisawą; jest to maść ruda w odcieniu brązowym albo żółtawym, z grzywą i ogonem zbliżonym kolorystyką, bez ciemnych podpaleń,
  • karą – maść czarna łącznie z grzywą i ogonem,
  • gniadą – maść brązowa w odcieniach od jasnych do ciemnych, z grzywą, ogonem oraz dolną częścią kończyn czarnymi.
Każda z nich prócz karej dzieli się na kilka odcieni. Oto konkretna charakterystyka. 

Dla maści kasztanowej są to odcienie:
  • jasnokasztanowaty,
  • kasztanowaty,
  • kasztanowaty z jasnym włosiem (sorrel),
  • ciemnokasztanowaty,
  • brudnokasztanowaty.
Maść konia gniada ma następujące odcienie:
  • jasnogniady,
  • gniady,
  • ciemnogniady,
  • skarogniady – prawie czarna, jednak na nozdrzach i słabiznach widać rozjaśnienia.

Różne maści rozjaśnione

W przypadku maści rozjaśnionych mowa o sytuacjach, kiedy gen na przykład maści kasztanowatej jest rozjaśniany przez inny gen, co daje odmienny kolor. Maści te są zazwyczaj jaśniejsze od podstawowych, stąd też ich nazwa. Oto wszystkie maści konia w tej kategorii, wraz z ich odmianami.

Maści rozjaśniane kremowe

Jedną z najliczniejszych odmian maści koni rozjaśnianych jest kremowa. Umaszczenie to dzieli się na następujące barwy sierści:

  • izabelowata – maść kasztanowata rozjaśniana genem Cream, z jasną skórą i oczami i barwą sierści, która waha się od żółtej do czekoladowej,
  • cremello – maść kasztanowata zawierająca podwójny Cream, z niebieskimi oczami i kremową sierścią na różowej skórze,
  • jelenia – maść gniada rozjaśniona genem Cream;' moze to być koń jasnej maści, koń maści płowej albo nawet ciemnobrązowej, bez pręgowania, z jasnymi oczami i skórą, za to ciemnymi podpalaniami i grzywą,
  • perlino – maść gniada z podwójnym Cream, z niebieskimi oczami, różową skórą i kremową sierścią oraz nieco ciemniejszymi podpalaniami,
  • kara przydymiona – maść kara rozjaśniona genem Cream w bardzo subtelny sposób, z jasnymi oczami i skórą, a także czekoladowym odcieniem grzywy i sierści,
  • smoky cream – maść czarna z podwójnym Cream; niebieskie oczy, różowa skóra i szarokremowa sierść.
W przypadku koni maści srebrnej nie ma odmiany dla konia maści kasztanowej z uwagi na fakt, że gen odpowiedzialny za rozjaśnienie dotyczy tylko czarnego koloru. W tej wersji występują takie rodzaje maści konia jak:
  • kara srebrna – rozjaśniona czarna często jabłkowita w młodym wieku; sierść jest czekoladowa, a grzywa i ogon mają biały kolor,
  • gniada srebrna – rozjaśniona gniada z białym ogonem i grzywą oraz czekoladowymi podpalaniami.

Odmiany kolorystyczne maści konia bułana

Kolejną ciekawą odmianą kolorystyczną jest maść konia bułana. Występuje w kilku wersjach:

  • bułanej – żółtej lub buropopielatej z głową i nogami w ciemniejszym kolorze, a także pręgowaniem na nogach i grzbiecie,
  • czerwonobułanej – podobna do maści bułanej, ale z pręgowaniem, nogami i głową rudymi, kłodą i szyją beżoworudymi,
  • myszatej – kłoda i szyja są szare, a nogi i głowa ciemniejsze; występuje zarówno pręgowanie, jak i dwa kolory włosa w grzywie i ogonie.

Kobieta w toczku jadąca na koniu

Odmiany maści szampańskiej

Jedną z odmian rozjaśnionych są też konie maści szampańskiej. Nazwa pochodzi od rozjaśnienia genem Champagne. Charakterystyczną cechą tej najrzadszej maści konia jest również to, że niesie za sobą zmianę koloru oczu. U źrebiąt są one zwykle niebieskie, a z wiekiem stają się zielone, by na końcu dojść do ostatecznego brązu. Konie tej maści występują w trzech odcieniach:

  • szampańskim klasycznym o brązowoszarej sierści i rudawym ogonie oraz grzywie,
  • złotoszampańskim o złotej sierści i grzywie lub ogonie w tym samym odcieniu albo jaśniejszymi,
  • bursztynowoszampańskim o złotobrązowej sierści i ciemniejszych ogonie, grzywie i kończynach.

Rzadko spotykane maści koni

Za rzadkie maści koni i zarazem trudne maści koni, jeśli chodzi o ich oznaczenie oraz nazwy, uchodzą zwykle rozjaśnienia. Mowa przede wszystkim o takich odcieniach jak:

  • perlino,
  • smoky black,
  • szampańska.

Biała sierść w umaszczeniu konia

Omówiliśmy już różne maści końskie, a teraz czas na omówienie znaczenia jasnej sierści, czyli włosów białych i koni siwych – jak potocznie uważają laicy. Przede wszystkim białe znaczenia mogą występować w zbiorach, które tworzą konkretne wzory. Wzory mogą dotyczyć:

  • znaczeń,
  • włosów.
Pokrótce omówimy wszystkie z nich. 

Warto tu jednak zaznaczyć, że istnieją również konie dominująco białe, które mają oko brązowe albo niebieskie. Niesłusznie uznaje sie je za albinosy, ale nimi nie są. Cały koń jest tej samej barwy.

Znaczenia srokate u koni

Srokatość to cecha, w której na różowej skórze występują białe włosy, a na ciemnej skórze występuje maść zasadnicza, na przykład ruda sierść czy sierść ciemnobrązowa. Wzory białej sierści dzieli się w srokatości na dwie grupy. 

Druga grupa to wzory tobiano. Mowa tutaj o takim rozróżnieniu jak:

  • calico tobiano – białe i maściste plamy występują w towarzystwie plam w kolorze zasadniczym,
  • tobiano – sierść jest biała z plamami maścistymi i odmianami na nogach; konie mogą mieć jaśniejsze pasma sierści w ogonie lub grzywie, często są one również dwukolorowe.
Trzecią wyróżnioną grupą są wzory overo. Do nich zalicza się:
  • sabino – można pomylić te barwę z dereszowatością, jednak łaty mają postrzępione brzegi i pojawiają się głównie na brzuchu oraz łbie i nogach,
  • frame overo – białe plamy mają postrzępione krawędzie, a wokół nich znajdują sie plamy maściste; występują odmiany na głowie,
  • splash white – plamy o gładkich brzegach zaczynają się do kończyn i obejmują brzuch, czasem część grzbietu; konie mogą mieć heterochromię lub niebieskie oczy.

Głowa konia

Znaczenia tarantowate

U źrebiąt znaczenie tarantowate występuje bardzo często symbolicznie i tylko na skórze, a rozwija się dopiero z wiekiem. Charakterystyczne, choć nie obowiązkowe dla tarantowatej sierści są widoczne białe twardówki, zwane również oczami ludzkimi. Zdarzają się również pręgowania na kopytach. W maści tej znaczenia narastają zazwyczaj od strony grzbietu wraz z wiekiem, aż przechodzą w duże wzory białej barwy. Można wyróżnić następujące warianty:

  • duch,
  • leopard,
  • płatki śniegu,
  • cętkowane,
  • werniksowate,
  • oszronione,
  • derka bez plam,
  • derka z plamami.

Inne rodzaje białych włosów u koni

Wiesz już, że koń białej maści w plamy może być tarantowaty, ale to nie jest jedyny typ umaszczenia z białymi plamami. Występują jeszcze:

  • konie siwe – źrebięta rodzą się maściste, a z czasem odrastający włos traci pigment, przez co siwieją z wiekiem od głowy albo od ogona,
  • konie maści rabicano – podobne do maści dereszowatej konie, które mają białe włosy punktowo, na przykład w nasadzie ogona, na żebrach lub w pachwinach,
  • konie dereszowate – konie, u których włos biały i maścisty występuje w proporcjach 1:1, przy czym grzywa, ogon, nogi i głowa mają maść podstawową.

Jak dbać o umaszczenie konia?

Poza odpowiednim połączeniem genetycznym rodziców nie da się wpłynąć na maść konia. Można jednak wspomagać jej intensywność. Na przykład sierść ruda może być pielęgnowana szamponem przeznaczonym do niej, co intensyfikuje kolor. Konie maści biało szarej albo konie maści ciemnosiwej często goli się, gdy są źrebakami i podrostkami, aby przyspieszyć wymianę sierści. To, jakiej maści jest koń, może wpływać na przykład na wybór owijek i bandaży dla konia, jeśli zależy Ci na spójnym, estetycznym wyglądzie konia, zwłaszcza podczas wydarzeń takich jak pokazy czy zawody sportowe. Bez względu jednak na umaszczenie musisz pamiętać o odpowiednim dbaniu o konia, na przykład pielęgnacji kopyt, które zwykle nie są tak zauważalne, jak sierść.

Wiesz już, że koń maści białej w ciemne ciapki może być przedstawicielem kilku umaszczeń. Laikowi trudno jest określić rodzaj umaszczenia i znaczeń u konia, zwłaszcza w przypadku młodych osobników. Z czasem jednak możesz wyćwiczyć w sobie tę umiejętność.

Przeczytaj także:

Kobieta głaszcząca konia po grzywie

Jak głaskać konia i sprawdzić, czy zwierzę to lubi?

Jak głaskać konia w sposób dla niego komfortowy? Głaskanie konia wymaga odpowiedniego podejścia. Co konie lubią w głaskaniu, a czego nie?

Kobieta myjąca pysk koniowi wodą z szlaucha

Mycie konia – jak czyścić i kąpać konia? Sprawdź!

Mycie konia to czynność pielęgnacyjna, do której trzeba przyzwyczaić zwierzę. Sprawdź, jak wygląda kąpiel konia i jak kąpać wierzchowca.

Kobieta smarująca koniu kopyta smarem

Pielęgnacja kopyt konia – jak czyścić i dbać o kopyta?

Pielęgnacja kopyt konia – jak przebiega? Jak czyścić kopyta zwierzęta i dbać o ich dobrą kondycję? Sprawdź, co warto wiedzieć!

Kobieta na koniu skacząca przez przeszkody

Skoki przez przeszkody – widowiskowa dyscyplina dla każdego!

Odkryj fascynujący świat skoków przez przeszkody! Dowiedz się o zawodach skokowych, zasadach i klasach konkursów jeździeckich w Polsce.

Kobieta głaszcząca konia po pysku z założonym ogłowiem

Jak założyć ogłowie? Poradnik, jak zrobić to prawidłowo

Zastanawiasz się, jak prawidłowo założyć ogłowie koniu? Jakie czynności wykonać? Sprawdź poradnik, jak zakładać ogłowie!