Western riding – poznaj ten styl jazdy konnej!

Zacznijmy od początku, a więc od historii western riding na świecie. Styl ten wywodzi się z Ameryki Północnej. To właśnie na tym kontynencie w XIX wieku powstawały ogromne rancza, co było związane z pracą kowbojów zajmujących się wypasem bydła na rozległych preriach. 

Western riding, czyli jazda w stylu western, rozwinęła się jako sposób dostosowania jazdy konnej do długich dni pracy w siodle. Kowboje potrzebowali wygodnego i efektywnego sposobu poruszania się na koniu, umożliwiającego zarówno szybkie manewry przy pracy z bydłem, jak i komfort podczas wielogodzinnych podróży. 

Wraz z upowszechnieniem się rodeo i pokazów jeździeckich w XIX wieku, styl western zaczął ewoluować w kierunku sportowym. Współczesna jazda westernowa to nie tylko praca na ranczu, ale też widowiskowy sport, w którym liczy się precyzja, technika i współpraca z koniem.

A jak to wygląda w Polsce? Choć nasz kraj nie ma tradycji kowbojskiej, to styl western przyjął się tu zaskakująco dobrze. Pierwsze ośrodki jazdy westernowej zaczęły powstawać w latach 90. XX wieku, kiedy entuzjaści koni zaczęli sprowadzać amerykańskie rasy takie jak American Quarter Horse Association czy Appaloosa. Wkrótce pojawiły się pierwsze zawody i kluby zrzeszające miłośników tego stylu. Dziś w Polsce odbywają się regularne mistrzostwa western riding, a coraz więcej jeźdźców decyduje się na treningi w tym stylu ze względu na jego praktyczność i naturalne podejście do wierzchowców.

Wspomnieliśmy już, że styl western powstał w Ameryce Północnej jako efekt pracy kowbojów zajmujących się wypasem bydła. Natomiast pierwsze wzorce jazdy wywodzą się z tradycji hiszpańskich vaquero, którzy przybyli do Ameryki w XVI wieku i przynieśli ze sobą swoje metody pracy w siodle.

Fundamentem tego stylu jazdy jest harmonia, oparta na precyzyjnej, lecz subtelnej komunikacji z koniem. Jedną z kluczowych zasad jest płynność ruchu oraz samodzielność konia w wykonywaniu poleceń. Wierzchowce od źrebięcia są szkolone do reagowania na każdy sygnał jeźdzca, nawet ten najmniej widoczny. Dzięki temu wiedzą, jaki w danej chwili wykonać manewr – zwroty, zatrzymania (sliding stop) czy szybką zmianę kierunku (spin).

Podstawowe chody w western riding obejmują:

• step – swobodny, rytmiczny stęp, w którym koń porusza się w sposób zrelaksowany i naturalny;
  
• jog – spokojny, wygodny dla jeźdźca kłus o mniejszej kadencji i sprężystości niż w stylu klasycznym;
  
• lope – luźny, zrównoważony galop o płynnych przejściach. To manewr zapewniający komfort zarówno jeźdźcowi, jak i koniowi.
  

Podstawą zasadą western riding jest partnerstwo między koniem a jeźdźcem. Budowanie zaufania sprawia, że koń chętnie i bez stresu wykonuje polecenia. Dzięki tym zasadom western riding to nie tylko widowiskowy sport, ale także filozofia jazdy oparta na wzajemnym szacunku między człowiekiem a koniem.

Podsumowując, główne zasady western riding to:

• jazda na luźnej wodzy;
• samodzielność konia;
• płynność ruchu;
• minimalna ingerencja jeźdźca podczas jazdy;
• stabilny oraz zrelaksowany dosiad.

Konkurencje westernowe czerpią inspirację z pracy kowbojów na amerykańskich rancho, a każda z nich podkreśla inne umiejętności – od precyzyjnego prowadzenia konia, przez pracę z bydłem, aż po wszechstronność i sprawność w trudnym terenie. Oto kilka przykładów właśnie takich konkurencji.

Z kolei cutting to rywalizacja, w której jeździec i koń wykazują się refleksem, precyzją oraz zdolnością do błyskawicznego podejmowania decyzji. Zadaniem zawodnika jest oddzielenie jednej sztuki bydła od reszty stada i utrzymanie jej z dala od grupy przez określony czas. Ważną rolę w tym zadaniu odgrywa koń – po wstępnym naprowadzeniu przez jeźdźca samodzielnie pilnuje zwierzęcia, wykonując szybkie zwroty i błyskawiczne reakcje na ruchy bydła. 

Na uwagę zasługuje także working cow horse – kombinacja elementów reiningu i cuttingu, która sprawdza zarówno umiejętności jeźdźca, jak i inteligencję konia. Konkurencja składa się z dwóch części: w pierwszej prezentowany jest reiningowy pattern, a w drugiej dochodzi praca z bydłem. Zawodnik poprowadzi krowę wzdłuż bandy, kontrolować jej ruchy, a następnie wykonać szybkie zwroty i manewry, które symulują pracę na pastwisku. 

Jest również Trail. To sprawdzian sprawności, posłuszeństwa i zwinności konia w warunkach przypominających naturalne przeszkody, jakie można napotkać w terenie. Natomiast barrel racing to konkurencja szybkościowa, w której liczy się nie tylko prędkość, ale także technika pokonywania zakrętów. Zawodnicy muszą przejechać tor w kształcie trójkąta, omijając trzy beczki ustawione na arenie w jak najkrótszym czasie.

Jazda westernowa wywodzi się z tradycji amerykańskich kowbojów i pracy na ranczu, co znacząco wpłynęło na konstrukcję oraz funkcjonalność używanego osprzętu. Siodło dla konia westernowe jest znacznie większe i cięższe od angielskiego, a jego budowa odpowiada wymaganiom jazdy terenowej oraz pracy z bydłem. Charakterystycznym elementem jest rożek (horn), który pozwala na pewne zamocowanie lassa podczas chwytania zwierząt. Szerokie siedzisko oraz wysoki łęk przedni i tylny zapewniają stabilność, co jest niezwykle ważne podczas długich godzin w siodle czy nagłych manewrów w terenie. 

Kolejnym istotnym elementem westernowskich miłośników jazdy jest ogłowie bez nachrapnika, co daje koniowi większą swobodę. Może być proste i minimalistyczne lub ozdobione srebrnymi elementami, frędzlami czy nawet rzeźbieniami. W zależności od poziomu wyszkolenia konia oraz stylu jazdy używa się różnych rodzajów wędzideł – bit (z dźwignią) lub hackamore (działające na zasadzie nacisku bez wędzidła).

W jeździe westernowej królują oczywiście wodze. Mogą być rozdzielone lub połączone w jeden pasek (roping reins lub mecate reins). Są zazwyczaj dłuższe niż w jeździe angielskiej, co pozwala na stosowanie delikatnych, subtelnych sygnałów. 

I na sam koniec strzemiona. W siodłach westernowych są szersze i głębsze niż w angielskich, co poprawia stabilność jeźdźca, szczególnie podczas dynamicznych manewrów czy długiej pracy w siodle. Zapewniają również większy komfort i lepsze rozłożenie ciężaru na stopie, co jest istotne podczas całodniowej jazdy na prerii.

Jazda westernowa to nie tylko technika i styl prowadzenia konia, ale także charakterystyczny ubiór, który łączy funkcjonalność z kowbojską tradycją. Wyróżnikiem stroju kowboja jest oczywiście kapelusz. Jego szerokie rondo chroni twarz i kark przed słońcem, a wysoka korona pozwala na lepszą wentylację. W zależności od warunków klimatycznych kapelusze wykonuje się z filcu (na chłodniejsze dni) lub słomy (na upalne lata). Poza funkcjonalnością pełni również rolę kulturową – w świecie westernu dobrze dobrany kapelusz jeździecki to symbol indywidualności i stylu jeźdźca.

Do konkurencji z bydłem cowboy zakłada także odpowiednie buty, a mianowicie kowbojki. Ich wysoka cholewka chroni nogę przed obtarciami od strzemion i roślinności, a wąski nosek ułatwia szybkie włożenie stopy do strzemion. Charakterystyczny obcas typu „riding heel” pomaga utrzymać stopę w odpowiednim miejscu, zapobiegając przypadkowemu wysunięciu się nogi.

Western riding to nie tylko sposób jazdy konnej, ale także styl życia. Charakteryzuje się bliską współpracą z koniem, wykorzystaniem specjalistycznego sprzętu oraz tradycyjnym strojem. Jego popularność stale rośnie, a zawody westernowe takie jak reining, cutting czy barrel racing, przyciągają miłośników jazdy konnej z całego świata.