Jak szukać bursztynów? Praktyczny poradnik dla poszukiwaczy bursztynów

Bursztyn to jedna z najstarszych i najbardziej cenionych naturalnych substancji używanych przez człowieka – zarówno w celach ozdobnych (do tworzenia biżuterii), jak i użytkowych. Jego historia sięga ponad 40 milionów lat wstecz, kiedy to z żywic drzew iglastych, głównie z rodzaju Pinus succinifera, powstały pierwsze bryłki, które z czasem uległy skamienieniu. Złoża bursztynu powstały w wyniku nagromadzenia się żywicy w osadach i jej utrwalenia pod wpływem ciśnienia i czasu. 

Bursztyn występuje w szerokiej gamie kolorystycznej, od najczęściej spotykanych odcieni żółtego i miodowego (stanowiących około 70% wszystkich znalezisk) po pomarańczowy, brązowy (koniakowy) i czerwony (wiśniowy). Rzadsze kolory to biały (mleczny), zielony („ziemski bursztyn”), niebieski i czarny. Koniakowy i wiśniowy są szczególnie cenione na rynku. 

Struktura bursztynu również jest zróżnicowana. Okazy mogą być przezroczyste, z widocznymi drobnymi inkluzjami organicznymi (takimi jak owady czy fragmenty roślin, występujące w około 1 na 1000 kawałków bursztynu bałtyckiego), półprzezroczyste lub nieprzezroczyste (matowe, mleczne). Bursztyn bałtycki charakteryzuje się żywicznym połyskiem, a jego gęstość jest niewiele większa od słodkiej wody, dzięki czemu unosi się w morzu.

Aby zwiększyć swoje szanse na znalezienie bursztynu, dobrze wybrać odpowiedni czas i miejsce. Oczywiście prawdziwy bursztyn znaleźć można wyłącznie nad brzegiem morza. Surowiec ten nie występuje w innych miejscach, chociaż zdarza się, że wraz z falami i ruchem wydm może on przedostać się bardziej w głąb lądu: na pezykład do lasu. Kiedy morze wyrzuca bursztyny? Najlepsze warunki do poszukiwań panują po sztormach, szczególnie tych z silnymi wiatrami wiejącymi z północy i północnego wschodu. Wzburzają one dno morza i wyrzucają bursztyn na brzeg. 

Warto też dokładnie przeczesać nadbrzeżne wodorosty, gdyż mogą skrywać drobne bryłki bursztynu, które zaplątane w organiczne szczątki nie rzucają się od razu w oczy. Bursztyn często osadza się w tak zwanych pasmach po sztormie, czyli liniach ułożonych z patyków, traw morskich i muszli. To właśnie tam najłatwiej znaleźć bursztyn na plaży.

Dodatkowo warto przeszukiwać obszary z drobnym piaskiem i fragmentami martwych roślin, a nie omijać miejsc wilgotnych czy pokrytych morską pianą – tam bursztyn może być częściowo zakopany lub przykryty. Dobrym wskaźnikiem są także inne osoby prowadzące poszukiwania – jeśli ktoś zatrzymuje się na konkretnym fragmencie brzegu, warto się tam uważnie rozejrzeć. 

Zastanawiasz się, gdzie szukać bursztynów nad Bałtykiem? Polskie nabrzeże oferuje wiele lokalizacji, które słyną z bogatych znalezisk bursztynu. Mierzeja Wiślana, rozciągająca się od Mikoszewa po Piaski, jest jednym z najbardziej znanych miejsc, a Jantar jest często nazywany „bursztynową stolicą Polski”. Co roku w mieście tym odbywają się Mistrzostwa Świata w Poławianiu Bursztynu. Inne popularne miejscowości nadmorskie na Mierzei to Krynica Morska, Stegna, Sztutowo i Piaski. 

Wiele odcinków plaż zyskało miano tak zwanych bursztynowych. I nie bez powodu. Do najczęściej odwiedzanych należą te położone w okolicach Gdańska, Sopotu, Gdyni i Helu, które – poza walorami turystycznymi – oferują realną szansę na znalezienie cennej bryłki bursztynu

Plaże Trójmiasta, mimo dużego natężenia turystycznego, regularnie są miejscem poszukiwań prowadzonych zarówno przez amatorów, jak i doświadczonych łowców. Szczególnie cenione są plaże w Brzeźnie, Jelitkowie i Wyspa Sobieszewska – te obszary charakteryzują się korzystnym ukształtowaniem dna morskiego oraz dużą ilością osadów organicznych, w których bursztyn bałtycki może się osadzać.

Na Półwyspie Helskim wartościowe lokalizacje to okolice Juraty, Ustki, Jastarni i Kuźnicy. W sezonie jesienno-zimowym oraz wczesną wiosną, gdy fale są silniejsze, właśnie tam morze wyrzuca bursztyny na brzeg znacznie częściej niż latem.

Choć konkurencja w tych rejonach może być duża, odpowiedni sprzęt, wiedza o tym, kiedy zbierać bursztyny, oraz cierpliwość mogą przynieść efekty – od drobnych okruchów po większe, kolekcjonerskie bryły. 

Bursztyn można znaleźć w lesie, szczególnie na terenach położonych niedaleko wybrzeża. Jednak dotyczy to głównie obszarów, gdzie kiedyś przebiegała linia brzegowa lub gdzie naturalne procesy geologiczne i ruchy wydm spowodowały przemieszczenie warstw zawierających złoża bursztynu znajdujące się na terenie Polski.

Poszukując bursztynu w lesie, należy zwracać uwagę na:

• piaszczyste drogi leśne i skarpy, gdzie może odsłaniać się bursztyn po deszczach lub w wyniku erozji,
  
• miejsca, gdzie korzenie drzew lub dzikie zwierzęta naruszyły glebę,
  
• obszary w pobliżu dawnych torfowisk, bagien lub starych wydm, szczególnie w rejonach Żuław Wiślanych, Mierzei Wiślanej i okolic Elbląga.
  

Wiedza, gdzie można znaleźć bursztyny w Polsce, jest bardzo przydatna, ale nie wystarczy, aby cieszyć się prawdziwym znaleziskiem – równie ważne jest umiejętne odróżnienie oryginału od imitacji. Na plażach można natknąć się na kolorowe szkiełko, wypolerowany plastik czy żywice syntetyczne, które łudząco przypominają bursztyn. Dlatego warto wiedzieć, jak sprawdzić autentyczność bursztynu. Oto instrukcja, jak sprawdzić autentyczność:

• test słonej wody: polega na wrzuceniu znaleziska do roztworu soli (około 5 łyżeczek soli na szklankę wody). Prawdziwy bursztyn unosi się na powierzchni, podczas gdy większość imitacji opada na dno;
  
• test pocierania i elektrostatyczności: polega na energicznym potarciu bursztynu o wełnę lub inny naturalny materiał, co powinno spowodować jego naelektryzowanie i przyciąganie drobnych kawałków papieru lub włosów;
  
• test ciepła i zapachu: polega na ogrzaniu igły (niektórzy wykorzystują do tego płomień zapałki lub zapalniczki) i dotknięciu nią bursztynu w mało widocznym miejscu; prawdziwy bursztyn powinien wydzielić charakterystyczną żywiczną woń;
  
• wizualna weryfikacja: może ujawnić naturalne inkluzje i niedoskonałości, które często występują w prawdziwym bursztynie.

Z niniejszego artykułu dowiedziałeś się, jaki wiatr na bursztyn jest najbardziej sprzyjający, jak odróżnić bursztyn od imitacji oraz która pora dnia jest najbardziej sprzyjająca poszukiwaniom. A jeśli chcesz zobaczyć najpiękniejsze okazy na własne oczy i poszerzyć swoją wiedzę, udaj się do muzeum bursztynu, gdzie znajdziesz imponujące eksponaty, w tym bursztyny z inkluzjami oraz historyczne przedmioty z jantaru.