Słownik żeglarski – jakie słowa warto znać?

Żaden statek nie byłby w stanie popłynąć bez załogi. W zależności od wielkości jednostki może ona liczyć od jednej do kilku osób. Aby wszystko na pokładzie funkcjonowało tak, jak trzeba, każdy członek załogi pełni określone funkcje. Mają one swoje nazwy. Co oznacza każda z nich i z jakimi zadaniami do wykonania się wiąże? Oto najważniejsze z nich:

– kapitan – to absolutnie najważniejsza osoba na pokładzie. To właśnie ona odpowiada za dowodzenie wszystkimi innymi członkami załogi;
– oficer – można go określić „prawą ręką kapitana”. Stoi on na czele wachty oraz wykonuje polecenia zlecone przed dowodzącego okrętem;
– bosman – ta osoba odpowiada na pokładzie za manewrowanie żaglami i linami. Do jego zadań należy także utrzymywanie czystości na statku i przeprowadzanie prac konserwacyjnych;
– kuk – tym mianem określany jest kucharz pokładowy;

Jak można się domyślić, żeglarstwo wypracowało również mnóstwo pojęć na określenie manewrów wykonywanych podczas płynięcia. Konkretne pojęcia umożliwiają żeglarzom prawidłowe określenie sytuacji, z którą mają do czynienia oraz wydania konkretnych poleceń. Poniżej przedstawiamy kilka wybranych, najważniejszych naszym zdaniem pojęć:

– fordewind – tym mianem określa się kurs statku względem wiatru, który wieje w kierunku rufy;
– półwiatr – jest to określenie na wiatr boczny;
– baksztag – w ten sposób określa się sytuacje, kiedy wiatr wieje z kierunku pomiędzy fordewindem a półwiatrem;
– kąt martwy – pod tym kątem względem wiatru jednostka pływająca porusza się w momencie, kiedy wiatr nie wytwarza siły nośnej pozwalającej płynąć na żaglu. Innymi słowy, jest to wiatr w dziób;
– bajdewind – kurs statku pod względem wiatru, który wieje z kierunku pomiędzy półwiatrem a martwym kątem;
– sztormowanie – pływanie w warunkach sztormowych;
– sztrandowanie – wyprowadzenie jachtu na brzeg lub mieliznę w celu ratowania go;

Swoje nazwy mają również poszczególne miejsca znajdujące się na jachcie. Dotyczą one zarówno cech jednostki pływającej wynikających bezpośrednio z jej budowy, jak i poszczególnych pomieszczeń znajdujących się na pokładzie. Planując wyruszenie w rejs, warto zapoznać się z najważniejszymi określeniami w tym aspekcie. To z całą pewnością ułatwi komunikację. Oto najważniejsze pojęcia:

– dziób – przednia część kadłuba oraz całego statku;
– burta – boczna, podłużna część jednostki pływającej;
– rufa – tylna część kadłuba;
– kokpit – otwarta część pokładu, gdzie znajduje miejsce pracy sternika;
– koja – miejsce do spania, gdzie znajdują się łóżka dla uczestników rejsu;
– kingston – określenie na toaletę pokładową;
– kambuz – innymi słowy kuchnia znajdująca się na pokładzie;
– mesa – pomieszczenie, o którym można powiedzieć, że pełni funkcję salonu; Znajduje się pod pokładem i może w nim odpoczywać każdy członek załogi;
– jaskółka – określenie półki, która może znajdować się w mesie lub kajucie;
– bakista – schowek, w którym można przechowywać niewielkich rozmiarów rzeczy;
– zęza – najniżej położone pomieszczenie na jednostce pływającej. Znajduje się ono pomiędzy podłogą a dnem łodzi. W miejscu tym znajduje się pompa, której zadaniem jest usuwać gromadzącą się tam wodę. Ze względu na funkcję, którą pełni, warto dbać o czystość tego pomieszczenia.
– forluk – właz ulokowany na dziobie statku. Prowadzi on do pomieszczeń znajdujących się pod pokładem z przodu, a także ewentualnej ewakuacji;
– forpik – wodoszczelny przedział statku;
– fordek – pokład dziobowy.

Wiedza na temat podstawowych pojęć stosowanych w żeglarstwie jest bardzo ważna, kiedy zamierzamy wypłynąć w rejs. Dzięki temu wiemy, o czym każdy rozmawia i możemy reagować na poszczególne komunikaty.

Podczas pobytu na jachcie z pewnością usłyszysz niejedną komendę. Wiele z nich dotyczy steru. Oto podstawowe komendy:

– ster prawo na burt – maksymalne wychylenie płetwy steru na prawą burtę,
– ster lewo na burt – maksymalne wychylenie płetwy steru na lewą burtę,
– ster prawo – wychylenie płetwy steru w prawo o około 30-45°,
– ster lewo – wychylenie płetwy steru w lewo o około 30-45°,
– ster zero – ustawienie płetwy steru w linii środkowej jachtu (diametralnej),
– ster lekko prawo – niewielkie wychylenie płetwy steru w prawo,
– ster lekko lewo – niewielkie wychylenie płetwy steru w lewo.

Komendy mogą dotyczyć także żagli. Oto kilka z nich:

– foka szot wybieraj – stopniowe napinanie liny szotowej foka w celu optymalnego ustawienia żagla,
– foka szot wybierz – maksymalne napięcie liny szotowej foka,
– foka szot luzuj – stopniowe poluzowanie liny szotowej foka,
– foka szot luz – całkowite poluzowanie liny szotowej foka,
– grot szot wybieraj – stopniowe napinanie liny szotowej grota,
– grot szot wybierz – maksymalne napięcie liny szotowej grota,
– grot szot luzuj – stopniowe poluzowanie liny szotowej grota,
– grot szot luz – całkowite poluzowanie liny szotowej grota.

Na jachcie usłyszysz też komendy dotyczące takich czynności jak manewry i cumowanie:

– do zwrotu przez sztag – przygotowanie załogi do zwrotu przez dziób (zmiana halsu pod wiatr),
– do zwrotu przez rufę – przygotowanie załogi do zwrotu przez rufę (zmiana halsu z wiatrem),
– ostrzyć – zmiana kursu jachtu bliżej kierunku, z którego wieje wiatr,
– odpadać – zmiana kursu jachtu dalej od kierunku, z którego wieje wiatr,
– cuma dziobowa na keję – polecenie podania cumy dziobowej na ląd,
– cuma rufowa na keję – polecenie podania cumy rufowej na ląd,
– cumy wybieraj – napięcie cum w celu przyciągnięcia jachtu do nabrzeża,
– cumy luzuj – poluzowanie cum,
– cumy oddaj – zwolnienie cum z polerów lub knag na lądzie.

Wiedza na temat podstawowych pojęć i komend stosowanych w żeglarstwie jest bardzo ważna, kiedy zamierzamy wypłynąć w rejs. Dzięki temu wiemy, o czym każdy rozmawia i możemy reagować na poszczególne komunikaty.