Birdwatching w Polsce. Na czym polega etyczna obserwacja ptaków?

Birdwatching, czyli obserwowanie ptaków, to jedna z tych pasji, które nie wymagają ani specjalistycznego sprzętu, ani wielkich przygotowań. Wystarczy odrobina cierpliwości, chęć bycia blisko natury i uważne oko. To hobby, które z roku na rok zyskuje na popularności także w Polsce – i trudno się dziwić. Kontakt z przyrodą działa kojąco na człowieka, który żyje w ciągłym pośpiechu, a radość z wypatrzenia rzadkiego gatunku potrafi dostarczyć więcej emocji niż niejedna wyprawa w nieznane. Birdwatching to aktywność dla każdego, bez względu na wiek czy kondycję – sprawdzi się nawet dla całej rodziny. Przy okazji to również doskonały sposób na spędzanie czasu na świeżym powietrzu.

Choć oba pojęcia dotyczą obserwacji ptaków, różnica między birdwatchingiem a ornitologią jest istotna. Ornitologia to przede wszystkim nauka o ptakach. Obserwacje ornitologiczne prowadzone są pod kątem takich rzeczy jak badania, statystyki, praca naukowa czy publikacje dla środowiska naukowego. To dziedzina, którą zajmują się profesjonaliści lub pasjonaci z zapleczem akademickim.

Birdwatching z kolei to przede wszystkim przyjemność z obserwowania ptaków w ich naturalnym środowisku, często połączona z dokumentowaniem widzianych gatunków – ale bez naukowego zaplecza. Zdarza się, że obserwator ptaków z czasem zgłębia temat bardziej profesjonalnie, jednak nie musi tego robić. Najważniejsze jest tu samo doświadczenie kontaktu z dziką przyrodą.

Obserwacja ptaków, choć pozornie niewinna, również wiąże się z odpowiedzialnością. Ptaki to zwierzęta płochliwe, a ich naturalne środowisko łatwo zakłócić nieostrożnym zachowaniem. Pierwszą z zasad obserwacji ptaków jest to, aby im nie przeszkadzać – nie zbliżaj się do gniazd, nie dokarmiaj ptaków w nieodpowiednich miejscach i porach, nie hałasuj i nie używaj głośnych dźwięków do zwabiania.

Zatem jak obserwować ptaki, skoro nie można podchodzić blisko? Przede wszystkim poruszaj się po wyznaczonych ścieżkach i obserwuj zwierzęta z dystansu, najlepiej z pomocą lornetki lub lunety. Unikaj noszenia jaskrawych ubrań – stonowane kolory lepiej wpasowują się w otoczenie i nie płoszą zwierząt. I najważniejsze: nie zostawiaj po sobie śladów. Birdwatching to nie tylko pasja, ale i szacunek dla przyrody, która pozwala nam zajrzeć do swojego świata.

Rozpoznawanie ptaków to umiejętność, która przychodzi z czasem. Na początek warto nauczyć się kilku najczęściej spotykanych gatunków – takich jak sikorka bogatka, rudzik, kosa czy sójka. Każdy z nich ma charakterystyczne cechy takie jak:

• kolor upierzenia,
  
• kształt dzioba,
  
• sposób poruszania się,
  
• miejsce gniazdowania,
  
• wydawane odgłosy.
  

Polska to prawdziwy raj dla miłośników ptaków – mamy zróżnicowane krajobrazy, duże obszary chronione i siedliska wielu rzadkich gatunków. W przypadku birdwatchingu turystyka w kraju ma wiele do zaoferowania. Oto miejsca, które warto odwiedzić w poszukiwaniu ptaków wodnych, drapieżnych i małych gatunków ptaków śpiewających:

• Biebrzański Park Narodowy – mokradła i rozlewiska to idealne środowisko dla wodniczki, derkacza czy bataliona. Nad rozlewiska Biebrzy i Narwi ściągają co roku obserwatorzy z wielu krajów; znajdują się tutaj również rezerwaty ornitologiczne,
  
• Park Krajobrazowy Dolina Baryczy – położony na Dolnym Śląsku, można znaleźć tutaj zimorodki czy krakwę,
  Wigierski Park Narodowy oraz okolice jeziora Łuknajno na północy kraju to siedliska łabędzi krzykliwych i bielików,
  
• Park Narodowy „Ujście Warty” – położony na zachodzie kraju, można w nim podziwiać tysiące gęsi i żurawi podczas przelotów do ciepłych krajów,
  
• Roztoczański Park Narodowy z tamtejszymi rezerwatami to świetne miejsce do obserwacji ptaków drapieżnych na przykład kurhanników czy rzadkich kopczyków,
  
• Kampinoski Park Narodowy – położony w centralnej Polsce, mimo bliskości Warszawy wciąż pozostaje dzikim miejscem pełnym życia; spotyka się tutaj lelka i muchołówkę żałobną,
  
• Beskid Niski lub Bieszczady – tam czekają myszołowy, orliki krzykliwe i puchacze.