Czy dzik jest pod ochroną w Polsce? Myśliwskie ABC

Dzik, zwany także dzikiem europejskim, to gatunek ssaka z rodziny wieprzowatych. Jest jednym z najbardziej charakterystycznych zwierząt występujących w Polsce. Dorosłe osobniki osiągają długość ciała do 180 cm i wagę przekraczającą 100 kg. Wyróżnia je krępe ciało, długi pysk, twarda szczecina oraz kły u samców. Ile żyją dziki? Średnio od 8 do 10 lat, choć w warunkach naturalnych długość życia może być krótsza z powodu presji drapieżników i chorób. Zdarza się, że w warunkach naturalnych, bez ingerencji człowieka, mogą dożyć nawet do 15-20 lat, choć tak długowieczne osobniki są rzadkością.

Równie częstym pytaniem jest: czy dziki są pod ochroną? Odpowiedź nie jest jednoznaczna i wymaga uwzględnienia obowiązujących przepisów. Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody z 2004 roku, dzik jest gatunkiem dzikim, który podlega ochronie ścisłej. Oznacza to, że przysługuje mu pełna ochrona tak jak w przypadku gatunków zagrożonych wyginięciem, a zabijanie dzików jest możliwe jedynie w ramach ściśle określonych przepisami prawa sytuacji. Nie można na niego polować poza warunkami wskazanymi w planie łowieckim.

Zwierzęta te są bowiem bardzo przydatne w ekosystemie, przyczyniając się do rozsiewania nasion roślin, spulchniania gleby i ograniczania populacji niektórych szkodników. Z drugiej strony, dziki często powodują szkody w uprawach rolnych, wchodząc na pola uprawne w poszukiwaniu pożywienia i niszcząc plony.

Określenie dokładnej liczby dzików w Polsce jest trudne, jednak szacunki dotyczące populacji są regularnie przeprowadzane przez odpowiednie instytucje. Liczebność tego gatunku podlega znacznym wahaniom, na które wpływają takie czynniki jak dostępność pokarmu, warunki klimatyczne, presja drapieżników oraz intensywność polowań.

Według danych z monitoringu łowieckiego z 2024 roku liczba dzików w Polsce oscyluje wokół 50-60 tysięcy osobników. W naszym kraju prowadzi się kontrolę populacji dzików poprzez tak zwany odstrzał planowy, zwłaszcza w rejonach zagrożonych rozprzestrzenianiem się afrykańskiego pomoru świń (ASF). Celem tych działań jest ochrona interesów rolników, ograniczenie strat w uprawach i zapobieganie chorobom zakaźnym.

Konflikty związane z obecnością dzika są coraz częstszym problemem, szczególnie na terenach sąsiadujących z lasami i w pobliżu osiedli mieszkaniowych. Dziki w poszukiwaniu pożywienia mogą wchodzić do ogrodów, niszcząc ogrodzenia i uprawy. Można je więc spotkać nie tylko podczas pieszych wędrówek po lesie na przykład trekkingu. W kontekście tych konfliktów, istotne staje się znalezienie równowagi między ochroną dzika jako cennego elementu środowiska naturalnego a ochroną interesów rolników i mieszkańców. W sytuacjach, gdy dziki powodują znaczne szkody w uprawach rolnych, rolnicy mogą ubiegać się o odszkodowania (reguluje to Ustawa z dnia 13 października 1995 r.). 

Podczas polowania nocnego, warto przestrzegać dodatkowo tych zasad: 

• monitorowanie terenu, na którym ma zostać przeprowadzone polowanie – zarówno w kontekście ukształtowania, jak i obecności dróg, zabudowań czy granic łowiska,
  
• niedopuszczalne jest strzelanie w stronę zabudowań, dróg publicznych, szlaków pieszych czy terenów uczęszczanych przez ludzi – nawet jeśli w danej chwili wydają się puste.
  
• w celu precyzyjnego rozpoznania celu i otoczenia, warto korzystać z lornetki noktowizyjnej lub jeszcze lepiej – urządzenia termowizyjnego,
  
• jeśli mimo oddania strzału nie uda się podnieść zwierzyny w nocy, obowiązkiem myśliwego jest powrót na miejsce zdarzenia za dnia i dokładne sprawdzenie wyniku strzału.

Przepisy dotyczące ochrony dzika zabraniają zabijania zwierząt – gatunek ten objęty jest ochroną prawną w Polsce. Przepisy regulują między innymi zasady polowań, terminy odstrzału oraz warunki użycia broni i amunicji. Celem tych regulacji jest zachowanie równowagi między potrzebą kontroli populacji a ochroną środowiska i interesów rolników.