Kurs względem wiatru – podstawowe pojęcie teorii żeglowania

W żeglarstwie jednym z podstawowych pojęć, które każdy żeglarz musi zrozumieć, jest kurs względem wiatru. To nic innego jak kierunek, w którym płynie jacht w stosunku do kierunku, z którego wieje wiatr. W praktyce oznacza to, że w zależności od tego, skąd wieje wiatr i jak ustawiony jest jacht, mowa o różnych kursach – na przykład bajdewind, baksztag, fordewind.

Czemu warto wiedzieć, co oznacza to pojęcie oraz jakie są kierunki wiatru? Żeglarstwo wymaga świadomości oraz wiedzy, takiej jak określenie, czy w danym kierunku da się żeglować, czy trzeba zmienić trasę i halsować. Znajomość kursu względem wiatru wpływa także na ustawienie żagli, by uzyskać maksymalną efektywność. Warto też pamiętać, że decyduje ona o prędkości i stabilności jachtu oraz ma ogromne znaczenie dla bezpieczeństwa. 

Jeśli chodzi o rodzaje wiatrów, żeglarstwo opisuje je w kontekście ustawienia ich względem kursu jachtu. To właśnie na tej podstawie wyróżnia się najważniejsze, opisane poniżej. 

• Wiatr od dziobu (kąt martwy) – gdy wiatr wieje prosto od przodu, żeglowanie jest niemożliwe. Żaglówka nie popłynie bezpośrednio pod wiatr – musi halsować, czyli płynąć na przemian lewym i prawym bajdewindem. Mowa wtedy o martwym kącie (około 40–50° po każdej stronie osi wiatru), który jest strefą zakazaną.
  
• Bajdewind (wiatr skośny od przodu) – to kurs, gdy wiatr wieje pod kątem około 45° z lewej lub prawej strony dziobu. To najostrzejszy kurs, na jakim da się żeglować. Wymaga precyzyjnego ustawienia żagli. 
  
• Półwiatr (wiatr z boku) – tutaj wiatr wieje dokładnie prostopadle do kursu jachtu – z prawej lub lewej burty. To bardzo szybki i stabilny kurs, lubiany przez wielu żeglarzy. Żagle ustawione są szerzej niż na bajdewindzie, ale jeszcze nie zupełnie luźno.
  
• Baksztag (wiatr skośny od rufy) – to kurs, gdy wiatr wieje z tyłu, ale pod kątem – czyli z jednej burty rufy. Dzieli się na pełny (wiatr z tyłu) i ostry – pomiędzy półwiatrem a fordewindem. To bardzo komfortowy kurs, często mniej wymagający od bajdewindu.
  
• Fordewind (wiatr od rufy) – wiatr wieje dokładnie z tyłu, w linii kursu jachtu. Żagle są maksymalnie wypuszczone, a sternik musi uważać na nagłe zwroty przez rufę, które mogą być niebezpieczne.
  
• Wiatr pozorny – to połączenie wiatru rzeczywistego (tego, który wieje na morzu) oraz własnego jachtu (czyli efektu poruszania się do przodu). Powstaje wówczas nowy kierunek i siła, który wpływa na ustawienie żagli. 

Zastanawiasz się który, baksztag czy fordewind, a może jeszcze inny, jest najlepszym kursem na wiatr? Za taki uznaje się często bajdewind. To najbardziej efektywny sposób poruszania się w kierunku, z którego wieje wiatr – jacht może wtedy płynąć szybko i stabilnie, zachowując kontrolę nad torem żeglugi. Choć nie da się żeglować bezpośrednio pod wiatr, to płynąc bajdewindem na przemian z lewej i prawej strony, można zbliżać się do celu w tak zwanych halsach. Inne kursy, jak półwiatr czy baksztag, bywają szybsze w sprzyjających warunkach, ale nie pozwalają żeglować wprost pod wiatr. 

Wiesz już, jakie są wiatry w żeglarstwie i co warto o nich wiedzieć. Taka wiedza to podstawa dla każdego, kto zaczyna żeglarską przygodę.