Przezskórna stymulacja nerwów TENS – co to jest, na czym polega leczenie prądem i jakie ma zastosowanie w rehabilitacji? 

Zabieg TENS (Transcutaneous Electrical Nerve Stimulation) należy do fizykoterapii – działu fizjoterapii, który wykorzystuje czynniki fizyczne (np. prąd, światło, bardzo niska temperatura) w celach leczniczych. Polega na elektrycznej stymulacji nerwów czuciowych za pomocą prądu generowanego przez specjalne urządzenie. 

Impulsy przepływają z aparatu TENS do elektrod silikonowych lub samoprzylepnych, które są umieszczone na bolącym miejscu, np. kolanie, kręgosłupie lub barku. Na końcu impulsy te trafiają do włókien nerwów zaopatrujących bolesne obszary, wywołując efekt przeciwbólowy. 

Przezskórna elektryczna stymulacja nerwów blokuje impulsy bólowe. Dzięki temu mózg nie otrzymuje informacji o bólu, a Ty go nie czujesz. Kiedy w trakcie zabiegu czujesz przyjemne mrowienie, wydzielane są również endorfiny należące do naturalnych substacji przeciwbólowych. 

Warto jednak podkreślić, że TENS nie działa na każdego w taki sam sposób ani w takim samym czasie. Nawet osoby z tym samym schorzeniem mogą doświadczać różnego stopnia ulgi – od niewielkiej poprawy po znaczną redukcję bólu. Różnice te wynikają z indywidualnych cech organizmu, takich jak wiek, zaawansowanie choroby, poziom wrażliwości na impulsy elektryczne czy ogólny stan zdrowia. 

Choć zarówno TENS, jak i EMS wykorzystują impulsy elektryczne, ich zastosowanie i cel terapeutyczny nie są takie same. TENS działa na układ nerwowy, a EMS na mięśnie.

EMS wykorzystuje impulsy elektryczne do wywołania skurczów mięśni, co wspomaga ich regenerację, odbudowę siły i poprawę funkcji. Zabieg ten jest często stosowany u pacjentów po urazach, operacjach lub w przypadku osłabienia mięśni wynikającego z długotrwałego unieruchomienia.

Zastosowanie prądów TENS w rehabilitacji jest szczególnie skuteczna w łagodzeniu przewlekłego bólu związanego z chorobami zwyrodnieniowymi stawów, dolegliwościami kręgosłupa, rwą kulszową oraz neuropatiami. Stosuje się ją także w przypadkach, gdzie tradycyjne metody leczenia bólu, takie jak farmakoterapia, są niewystarczające lub wiążą się z ryzykiem skutków ubocznych. 

Dodatkowe wskazania do stosowania elektrostymulacji TENS obejmują:

– bóle przewlekłe w przebiegu fibromialgii,
– bóle menstruacyjne i inne bóle miednicy,
– bóle fantomowe po amputacjach,
– neuralgie, takie jak nerwobóle nerwu trójdzielnego czy neuralgia popółpaścowa,
– dolegliwości bólowe związane z zespołem cieśni nadgarstka,
– bóle pourazowe, np. w przypadku skręceń, naciągnięć i przeciążeń,
– bóle pooperacyjne, szczególnie w obrębie tkanek miękkich i stawów.

Terapia TENS jest uznawana za bezpieczną, pod warunkiem że uwzględniono wszystkie przeciwwskazania, a parametry urządzenia (np. natężenie prądu) zostały prawidłowo ustawione. Kluczowe znaczenie ma odpowiednia kwalifikacja pacjenta, a także dokładne przestrzeganie zaleceń dotyczących miejsca i czasu aplikacji elektrod. Choć prądy TENS rzadko wywołują niepożądane reakcje, każdy organizm może reagować nieco inaczej. Jeśli wystąpią u Ciebie jakiekolwiek dolegliwości po zabiegu, niezwłocznie skontaktuj się ze specjalistą, który przeprowadził terapię.

Na rynku dostępne są aparaty do elektroterapii TENS, które pozwalają pacjentom samodzielnie korzystać z tej metody w warunkach domowych. Są one stosunkowo łatwe w obsłudze, a wiele modeli posiada gotowe programy terapeutyczne. Przed ich użyciem odwiedź fizjoterapeutę, który pomoże dobrać odpowiednie parametry i pokaże Ci, jak prawidłowo korzystać z urządzenia.

Zabieg TENS wykonywany jest przez wykwalifikowanych fizjoterapeutów, którzy dobierają odpowiednie parametry urządzenia i ustalają lokalizację elektrod. 

W przychodniach rehabilitacyjnych TENS rzadko stanowi samodzielną metodę terapeutyczną. Zazwyczaj jest łączony z innymi technikami fizykoterapeutycznymi, takimi jak ultradźwięki, laseroterapia czy pole magnetyczne, aby zwiększyć skuteczność leczenia i wspomóc proces regeneracji.

Z kolei w gabinetach fizjoterapeutycznych TENS często wchodzi w skład kompleksowych programów terapii, które oprócz elektrostymulacji obejmują także:

– terapię manualną,
– masaż,
– ćwiczenia. 

Bez względu na lokalizację, elektrody powinny być umieszczone na zdrowej, nieuszkodzonej skórze i w odległości przynajmniej 3 cm od siebie, aby zapewnić równomierne rozprowadzenie impulsów. Ponadto do zabiegu wykorzystuje się jeden obwód (dwie elektrody) lub dwa obwody (cztery elektrody). Poniżej przeczytasz opis przykładowego ułożenia elektrod w terapii elektrostymulatorem TENS w trzech przypadkach zdrowotnych.

Przy bólu promieniującym od odcinka szyjnego kręgosłupa do ramienia i ręki stosuje się dwa obwody. Dwie elektrody umieszcza się w okolicy szyi, a dwie kolejne na ramieniu lub przedramieniu, zgodnie z miejscem promieniowania bólu. 

Przy bólu rozcięgna podeszwowego elektrody umieszcza się w obszarze łuku stopy oraz w okolicy pięty. Stosuje się jeden obwód, który obejmuje cały bolesny obszar. Elektrody można także umieścić wzdłuż ścięgna Achillesa, aby dodatkowo wspomóc terapię w przypadku promieniowania bólu do łydki.

Terapia TENS  wspiera leczenie dolegliwości takich jak bóle kręgosłupa, rwa kulszowa czy urazy mięśniowo-stawowe. Jej skuteczność zależy między innymi od odpowiedniego umiejscowienia elektrod, indywidualnie dobranych parametrów oraz uwzględnienia przeciwwskazań. TENS jest często stosowany razem z innymi metodami fizykoterapii, takimi jak ultradźwięki czy laseroterapia, co czyni go integralnym elementem kompleksowej rehabilitacji.

Jeśli rozważasz terapię TENS samodzielnie, skonsultuj się z doświadczonym fizjoterapeutą, który pomoże Ci bezpiecznie korzystać z tej metody, w domu. Dbałość o szczegóły i współpraca ze specjalistą to klucz do skutecznej terapii.