Pył diamentowy, czyli zjawisko słupów świetlnych w powietrzu

Gdy mroźne powietrze staje się prawie nieruchome, a wilgoć w nim zawarta zamarza w postaci maleńkich kryształków lodu, możemy stać się świadkami niezwykłego spektaklu natury – diamentowego pyłu. To wyjątkowe zjawisko przypomina iskrzące w powietrzu drobinki, które powoli opadają na ziemię, tworząc wrażenie magicznego deszczu z lodu. Mimo że w rzeczywistości są to mikroskopijne igiełki lodowe, ich odbicie światła sprawia, że wyglądają jak unoszące się w powietrzu świetliste iskry.

„Słupki lodowe” powstają, gdy obecna w powietrzu wilgoć zamarza bezpośrednio w kryształki lodu, zamiast skraplać się i tworzyć klasyczne śnieżynki. Najczęściej można je zaobserwować w mroźne, bezwietrzne dni, zwłaszcza w regionach o surowym klimacie, takich jak Arktyka czy Syberia. Czasem zdarza się je jednak zaobserwować także w polskich górach. Wyjątkowa struktura pyłu diamentowego sprawia, że w odpowiednich warunkach może ona tworzyć zjawiska optyczne, takie jak słupy świetlne lub halo, dodając zimowej aurze bajkowego uroku.

Warto wiedzieć, że do pojawienia się pyłu diamentowego potrzebne są konkretne warunki atmosferyczne. Najważniejsze z nich to bardzo niska temperatura – co najmniej -10 stopni Celsjusza – oraz obecność wysoko zawieszonych chmur typu cirrus lub cirrostratus. W tych zimnych i suchych warunkach para wodna w powietrzu nie skrapla się, lecz od razu przechodzi w stan stały, tworząc mikroskopijne kryształki lodu. W efekcie możemy obserwować opad, który przypomina unoszące się w powietrzu iskry.

Zjawisko to może zachodzić zarówno na wysokich partiach atmosfery, jak i tuż nad ziemią. W tym drugim przypadku decydującą rolę odgrywa mechanizm resublimacji. Gdy zimne, cięższe powietrze osiada przy gruncie, cieplejsze warstwy przemieszczają się wyżej, co prowadzi do gwałtownej przemiany pary wodnej w lód. Powstające w ten sposób kryształki są tak lekkie, że opadają niezwykle wolno, dając iluzję zawieszenia w powietrzu.

Co więcej, pył diamentowy w powietrzu można dostrzec tylko w bezwietrzne, bezchmurne dni, gdy błękitne niebo staje się idealnym tłem dla tego migoczącego spektaklu. Światło – może to być to słoneczne, księżycowe lub sztuczne – odbija się wtedy od lodowych drobinek, tworząc bajkowy efekt skrzącego się brokatu. Czasami zjawisko bywa na tyle intensywne, że przypomina delikatną mgłę, choć nie ogranicza widoczności, w takim stopniu jak klasyczna mgła lodowa.

Jak już wspomnieliśmy, pył diamentowy najczęściej występuje w regionach polarnych , gdzie może nawet stanowić główną formę opadu atmosferycznego na Antarktydzie. Zdarza się jednak, że opad pyłu diamentowego można zaobserwować również niektórych miejscach w Polsce. Wiemy, że kluczowym czynnikiem sprzyjającym się jego pojawieniu są bardzo niskie temperatury i bezchmurne niebo. Z tego powodu szansa na jego wystąpienie rośnie, gdy nad kraj napływają masy arktycznego powietrza. W takich warunkach mogą być widoczne migoczące kryształki lodu unoszące się w powietrzu, zwłaszcza o wschodzie lub zachodzie słońca.

Największe prawdopodobieństwo zaobserwowania pyłu diamentowego występuje na wschodzie Polski, zwłaszcza na Podlasiu, gdzie zimą często panują siarczyste mrozy. Zjawisko może również pojawić się w województwach warmińsko-mazurskim, śląskim oraz w górach, gdzie suche i mroźne powietrze sprzyja resublimacji pary wodnej. Nie oznacza to jednak, że w centralnej czy zachodniej Polsce nie ma szans zaobserwować tego zjawiska. Wszystko jest możliwe przy odpowiednich warunkach pogodowych.

Aby zwiększyć swoje szanse na zobaczenie pyłu diamentowego, warto śledzić prognozy pogody i wypatrywać bardzo mroźnych, bezwietrznych poranków lub nocy. Wtedy, gdy światło – naturalne lub sztuczne – rozświetli unoszące się kryształki lodu, można podziwiać prawdziwy spektakl migoczących drobinek, przypominających rozsypane w powietrzu diamenty. Będzie to z całą pewnością moment, który na zawsze zapadnie w Twojej pamięci podczas trekkingu.