Co to jest karate? Na czym polega ta sztuka walki?

Karate wywodzi się z japońskiej wyspy Okinawa, należącej niegdyś do Królestwa Ryūkyū. Powstało jako połączenie lokalnych technik walki zwanych te oraz wpływów chińskich, rozprzestrzenianych głównie przez kupców i dyplomatów z Chin. Początkowo karate było znane jako te (ręka), a jego formy różniły się w zależności od regionu i nauczyciela. Na okinawskiej wyspie wyodrębniły się dwie główne szkoły – Shurite oraz Nahate – które były inspirowane chińskimi rodzajami boksu takimi jak Wutang i Shaolin (Shorinji Kempo). Techniki Shurite były szybkie, natomiast Nahate preferowało bardziej siłowe, stabilne formy walki. Z czasem te wpływy połączyły się, tworząc podstawy dzisiejszego karate.

Nazwa karate początkowo oznaczała chińska ręka, co podkreślało pochodzenie technik z Chin. W XX wieku Gichin Funakoshi, jeden z głównych propagatorów karate w Japonii, zaproponował zmianę interpretacji znaku kara na pusty, co nadało nazwie nowe znaczenie – pusta ręka. Tłumaczył to jako symbol walki bez użycia broni oraz oczyszczania umysłu z negatywnych emocji i nawyków. Ta zmiana nie była łatwa, gdyż zarówno na Okinawie, jak i w Japonii wpływy chińskie były uznawane za coś prestiżowego i doskonałego.

W 1922 roku Funakoshi zaprezentował karate w Tokio, co zapoczątkowało jego popularyzację na głównych wyspach Japonii, nie tylko w Okinawie. Forma, którą opracował – Shotokan – stała się jedną z najważniejszych i do dziś jest uznawana za klasykę karate.

Karate opiera się na uderzeniach i kopnięciach, blokach oraz unikach. Jego istotą jest nie tylko doskonalenie umiejętności fizycznych, ale także kształtowanie charakteru i rozwój duchowy. Karate kładzie nacisk na skuteczną samoobronę bez użycia broni, z jednoczesnym poszanowaniem przeciwnika i dążeniem do kontroli nad sobą. Dzięki regularnym treningom karateka rozwija zarówno siłę fizyczną, jak i wytrzymałość psychiczną, ucząc się panowania nad emocjami i stresem.

Zasady karate są głęboko zakorzenione w wartościach takich jak szacunek, pokora, wytrwałość i dyscyplina. Na początku i końcu każdego treningu oraz walki karatecy wykonują wolny ukłon (rei), symbolizujący szacunek wobec nauczyciela, przeciwnika i samego sportu. Jednym z fundamentalnych elementów karate jest tak zwane Dojo Kun, czyli kodeks postępowania, który uczy dążyć do doskonałości charakteru, być wiernym zasadom, unikać przemocy i działać zawsze w zgodzie z moralnością.

Walki (kumite) w karate odbywają się zgodnie z jasno określonymi regułami, które mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa oraz poszanowania przeciwnika. Istnieją ich różne rodzaje – od kontrolowanych (bez pełnej siły ciosów) po pełnokontaktowe. Ważnym elementem kumite jest kontrola ruchów, co oznacza, że karateka musi być w stanie przerwać cios lub kopnięcie tuż przed trafieniem przeciwnika, jeśli tego wymagają zasady. Spore znaczenie ma również strategia, szybkość reakcji i umiejętność przewidywania ruchów przeciwnika, co rozwija się podczas treningów kata (z góry ustalona sekwencja ruchów, która symuluje walkę z kilkoma przeciwnikami) oraz sparingów.

Obecnie istnieje ponad 100 różnych stylów, z których każdy ma własne podejście do technik, strategii walki i treningu. Oto niektóre rodzaje karate:

– Shotokan – został opracowany przez Gichina Funakoshiego i jest jednym z najpowszechniej praktykowanych na świecie. Charakteryzuje się niskimi, stabilnymi pozycjami, dużą ilością kata oraz naciskiem na precyzję i moc.

– Goju-ryu – stworzony przez Chojuna Miyagiego, łączy twarde i miękkie techniki walki. Wyróżnia się kontrolą oddechu, krótkimi, silnymi ruchami oraz bliskim dystansem w walce.

– Shito-ryu – założony przez Kenwę Mabuniego, który łączy wpływy szkół Shurite i Nahate. Shito-ryu charakteryzuje się dużą różnorodnością oraz bogatym zestawem kata, co czyni go jednym z najbardziej wszechstronnych i dynamicznych rodzajów.

– Wado-ryu – opracowany przez Hironoriego Otsukę, Wado-ryu łączy elementy karate z technikami japońskiego jujutsu. Kładzie duży nacisk na uniki, szybkie poruszanie się oraz wykorzystanie defensywnych ruchów takich jak wyprowadzanie przeciwnika z równowagi.

– Kyokushinkai – stworzony przez Masutatsu Oyamę, znany z bardzo wymagających treningów i pełnokontaktowych walk. Kyokushin charakteryzuje się dużą siłą, twardością oraz odpornością na ciosy, co czyni go jednym z najbardziej fizycznie wymagających stylów karate.

– Uechi-ryu – skupia się na technikach defensywnych, uderzeniach otwartą dłonią oraz kopnięciach na krótkim dystansie. Znany jest z treningów wzmacniających ciało oraz rozwoju wewnętrznej siły.

– Shorei-ryu – karate tradycyjne z Okinawy, charakteryzujący się bardziej siłowymi i stabilnymi ruchami.

Dan w karate oznacza poziom zaawansowania oraz mistrzostwa osiągniętego przez karatekę. Po przejściu przez kolejne stopnie uczniowskie (kyu) i zdobyciu czarnego pasa, osoba uzyskuje 1. dan (shodan), który jest pierwszym stopniem mistrzowskim. Wraz z dalszym rozwojem techniki, wiedzy oraz wkładu w sztukę, można zdobywać kolejne. W tradycyjnych szkołach karate najczęściej wyróżnia się 10 stopni dan. Wyższe takie jak 6. i powyżej, są często przyznawane za całokształt osiągnięć oraz wkład w rozwój karate, a 10. jest zazwyczaj honorowy i bardzo rzadki.

Karate to nie tylko japoński sport walki, ale również doskonała forma rozwoju sportowego i psychicznego. Regularne treningi poprawiają kondycję, siłę, koordynację oraz elastyczność ciała. Karate uczy również samodyscypliny i wytrwałości. Dzięki praktyce technik samoobrony wzrasta poczucie bezpieczeństwa i pewności siebie, a jednocześnie rozwija się umiejętność kontroli emocji oraz koncentracji. 

A co daje karate dzieciom? Po pierwsze, jako zajęcie sportowe, poprawia koordynację ruchową, równowagę oraz ogólną sprawność fizyczną, co ma znaczenie dla zdrowego wzrostu i postawy. Po drugie, karate uczy dzieci odpowiedzialności oraz szacunku – zarówno wobec innych, jak i wobec zasad. Dzięki nauce wytrwałości dzieci kształtują charakter, ucząc się radzenia sobie z porażkami i wyzwaniami. Treningi budują również pewność siebie, co pomaga w lepszym odnalezieniu się w relacjach rówieśniczych i codziennych sytuacjach

Wiesz już, czym jest karate i na czym polega. Chcąc uzyskać korzyści fizyczne i duchowe, warto zainteresować się tym sportem walki. Ćwicząc regularnie i postępując zgodnie z Dojo Kun, z pewnością zauważysz pozytywne zmiany w swoim życiu.