Najlepsza baletnica na świecie – kto zasługuje na ten tytuł?

W przypadku klasycznego baletu warto zwrócić uwagę na primabalerinę z przełomu XIX i XX wieku – Annę Pawłową. Sławna baletnica rosyjska była wychowanką Teatru Maryjskiego w Petersburgu. Zasłynęła na całym świecie dzięki roli w miniaturze „Śmierć łabędzia”. Kobieta miała filigranową, eteryczną sylwetkę, jakby była stworzona do tańca. Jej technika może nie była tak doskonała jak u tancerek, które występowały po niej. Nadrabiała jednak charyzmą i urokiem scenicznym.

Pawłowa była jedną z pierwszych baletnic, które wyruszyły na międzynarodowe tournée. W ramach swoich występów tańczyła na dosłownie każdym kontynencie. Kreowane przez nią role sprawiły, że balet stał się niezwykle popularny poza Rosją, a zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych. Zmarła w 1931 roku, ale do dziś uznawana jest za ikonę i wzór klasycznej baletnicy.

Choć Nina Novak była z pochodzenia Polką, to mało o niej wiadomo w kraju. Ta znana baletnica ukończyła szkołę baletową w Teatrze Wielkim, a jako nastolatka zakładała już baletki i pointy solistki. W trakcie wojny trafiła do obozu pracy, który opuściła po wstawiennictwie Lody Halamy, tancerki, do której napisała list. Po drugiej wojnie światowej postanowiła wyemigrować z kraju, najpierw do Stanów Zjednoczonych, gdzie występowała od 1948 roku z Ballet Russe de Monte Carlo praktycznie na całym świecie. Potem osiedliła się w Wenezueli i założyła tam Narodową Szkołę Baletową. 

Fenomen Niny Novak wynika z faktu, że nawet w młodym wieku zasłynęła jako niezwykle utalentowana tancerka. Z czasem tańczyła choćby w Hollywood, czego pragnąć mogły wszystkie ówczesne artystki. Do Wenezueli trafiła przez mężczyznę, za którego wyszła za mąż – dyplomatę. Poświęciła baletowi całe życie, sprawdzając się również jako pedagog i brylując w prasie zagranicznej. Przed śmiercią w 2022 roku wróciła jeszcze do Polski i wspierała wiele inicjatyw artystycznych.

Maja Plisiecka była ucieleśnieniem rosyjskiego baletu epoki radzieckiej. Wyróżniała się nie tylko perfekcyjną techniką, ale też niezwykłą ekspresją i inteligencją sceniczną. Związana przez dekady z Teatrem Bolszoj w Moskwie, wykreowała niezliczoną liczbę niezapomnianych tanecznych ról – od Giselle po Carmen.

To właśnie ona wprowadziła do baletu nowe wartości, docenione przez publiczność – kobiecą siłę, dramat, wewnętrzne napięcie. Nie tańczyła po to, by wyglądać tylko ładnie. Tańczyła po to, by jej taniec przemawiał. Przyznawała to podczas swoich wywiadów i wypowiedzi. Jej „Umierający łabędź” z repertuaru klasycznego był zupełnie inny niż ten Pawłowej – dramatyczny, głęboki, pełen bólu. Plisiecka była baletnicą, która nie tylko wykonywała choreografię, ale też przekształcała ją w sztukę wyrażania duszy.

Francuska balerina Sylvie Guillem to postać, która wywróciła do góry nogami świat baletu w latach 80. i 90. XX wieku. Wyróżniała się nie tylko nieprawdopodobną elastycznością, ale i odwagą w podejmowaniu nowych, kontrowersyjnych ról. Zaczynała w Operze Paryskiej, ale szybko trafiła do Royal Ballet w Londynie, gdzie została primabaleriną.

Jej technika była niemal nieludzka; kobieta była wysoka, smukła, potrafiła unosić nogi pod nieprawdopodobnymi kątami. Ale nie o gimnastykę tu chodziło. Guillem potrafiła łączyć klasykę z nowoczesnością. Była jedną z pierwszych baletnic, które otwarcie występowały również w spektaklach współczesnych, często o zupełnie innym charakterze niż klasyczny repertuar. Dla wielu to ona jest wzorem współczesnej tancerki – niezależnej, kreatywnej, niebojącej się ryzyka.

Kolejną w polskim balecie artystką, która doczekała się międzynarodowego uznania, jest Ewa Głowacka – primabalerina Teatru Wielkiego w Warszawie, której talent i elegancja zachwycały publiczność przez dekady. Zasłynęła jako tancerka o nieskazitelnej technice, niezwykłej lekkości ruchu i wyjątkowej muzykalności. Jej sceniczna inteligencja i wdzięk sprawiały, że publiczność patrzyła na nią jak zahipnotyzowana. Kreowała najważniejsze role repertuaru klasycznego: tańczyła Odetę-Odylię w „Jeziorze łabędzim”, Giselle, Aurorę w „Śpiącej królewnie” czy Nikiję w „Bajaderze”.

Głowacka występowała gościnnie na całym świecie – od Moskwy po Paryż czy Nowy Jork, a jej talent był doceniany zarówno przez widzów, jak i krytyków. Po zakończeniu kariery scenicznej przez wiele lat uczyła młodych adeptów sztuki baletowej, przekazując im nie tylko technikę, ale i pasję.

Wśród współczesnych gwiazd baletu jedno nazwisko pojawia się regularnie – Natalia Osipova. Rosyjska tancerka, dziś związana z Royal Ballet w Londynie, jest znana z niesamowitej siły skoku, pasji i ekspresji na scenie. Jej styl łączy tradycyjną rosyjską szkołę z nowoczesnym podejściem do ruchu i interpretacji.

Osipova nie boi się trudnych ról – zarówno klasycznych, jak i współczesnych. Występowała w „Romeo i Julii”, „Don Kichocie”, ale też w spektaklach stworzonych specjalnie dla niej przez współczesnych choreografów. Dla młodych tancerzy na całym świecie jest inspiracją – dowodem na to, że można być klasyczną baletnicą z duszą artystki XXI wieku.

Każda z opisanych baletnic była – lub jest – najlepsza w swoim czasie, w swoim stylu, na swojej scenie. Występy wszystkich kobiet wzbudzały wiele emocji w odbiorcach, a to najbardziej liczy się w przypadku baletu.