Wymiana napędu w rowerze krok po kroku – jak ją przeprowadzić?

To w rzeczywistości kilka elementów odpowiedzialnych za przenoszenie energii z nóg rowerzysty na koło. W skład napędu wchodzi:

– mechanizm korbowy z zębatkami,
– łańcuch,
– kaseta lub wolnobieg,
 – przerzutki wraz z manetkami, linkami i pancerzami.

Każdy z tych elementów podlega naturalnemu zużyciu, co z czasem wpływać będzie na komfort i efektywność jazdy.

Pierwszym krokiem przed właściwym działaniem jest oczywiście ocena stanu poszczególnych komponentów. Warto pamiętać, że elementy napędu zużywają się nierównomiernie – najszybciej degradacji ulega łańcuch, następnie zębatki tylne (kaseta), a później dopiero zębatki przednie. Dlatego tak ważne jest regularne sprawdzanie każdej części z osobna. 

Najczęstsze oznaki zużycia to:

– przeskakiwanie łańcucha na zębatkach,
– trudności ze zmianą przełożeń,
– nietypowe odgłosy podczas pedałowania,
– widoczne uszkodzenia mechaniczne zębów.

Warto też mieć z tyłu głowy całkowity przebieg roweru – przy intensywnej eksploatacji wymiana może być konieczna już po 2-3 tysiącach kilometrów. 

Chcąc wymienić napęd w rowerze, należy zwrócić uwagę na kompatybilność nowych elementów. Współczesne systemy są coraz bardziej wyspecjalizowane i nie zawsze komponenty różnych producentów będą ze sobą współpracować. Istotne parametry, o których należy pamiętać to między innymi liczba przełożeń (na przykład 9, 10, 11 czy 12 biegów), szerokość i długość łańcucha, standard mocowania korby czy rodzaj korpusu piasty tylnej.

Na rynku dostępne są grupy osprzętu w różnych przedziałach cenowych i o różnej trwałości. Warto kierować się nie tylko ceną, ale przede wszystkim własnymi potrzebami i oczekiwaniami. Dla osób jeżdżących rekreacyjnie sprawdzą się podstawowe komponenty, natomiast przy intensywnej eksploatacji warto zainwestować w produkty z wyższej półki. 

Do naprawy napędu w rowerze potrzebnych będzie kilka rodzajów narzędzi i materiałów. Część z nich to podstawowe wyposażenie każdego majsterkowicza, ale niektóre to sprzęt specjalistyczny, bez którego nie uda się ruszyć z pracami.

Z narzędzi podstawowych przyda nam się:

– komplet kluczy imbusowych od 2 do 10 mm (choć najczęściej spotykany to zdecydowanie klucz 5 mm),
– śrubokręty płaskie i krzyżakowe,
– szczypce uniwersalne,
– młotek gumowy do delikatnego pobijania opornych elementów,
– warto mieć też zestaw kluczy płaskich. 

Znacznie ważniejsze są jednak narzędzia specjalistyczne. Bez ściągacza do korb nie uda się zdjąć ramion korby, a bez specjalnego klucza (oraz bacika i łańcucha do jego użycia) nie powinno się otwierać kasety na tylnym kole. Klucz do suportu musi być dobrany do posiadanego standardu, a do pracy przy łańcuchu potrzebna będzie nitownica lub wybijak do skracania oraz szczypce do spinki. 

Bardzo przydatny będzie też miernik zużycia łańcucha, który pozwoli ocenić stan techniczny ogniw tego, który aktualnie jest używany. Jeśli jazda na rowerze to nie tymczasowa fanaberia, dobrze będzie zaopatrzyć się w bardziej specjalistyczne narzędzia. Są w większości przypadków stosunkowo tanie i nie naruszą domowego budżetu. Pozwolą natomiast zaoszczędzić pieniądze, które w innym przypadku zostaną wydane w serwisie rowerowym. 

Sama zamiana ze starego osprzętu na nowy to nie wszystko – potrzebne będą też materiały eksploatacyjne. Smar do łożysk wykorzystamy przy montażu suportu i innych elementów obrotowych. Pasta montażowa zabezpieczy gwinty przed korozją i obluzowaniem. Niezbędny będzie też dobry odtłuszczacz do czyszczenia elementów przed montażem. Warto zaopatrzyć się w zapas czystych szmatek lub ręczników papierowych oraz rękawiczki jednorazowe do ochrony rąk. 

Czy o czymś warto jeszcze pamiętać? Choć nie są absolutnie konieczne, niektóre elementy wyposażenia znacząco ułatwią pracę. Należy do nich na przykład stojak rowerowy. To podstawa wygodnego serwisu – praca z rowerem leżącym na boku jest po prostu bardzo niewygodna. Dobrym pomysłem będzie też posiadanie latarki czołowej lub lampka warsztatowa. Pomogą one oświetlić trudno dostępne miejsca.

Mechanizm korbowy jest szczególnie narażony na uszkodzenia i zużycie w rowerach MTB. Wszystko przez trudne warunki terenowe, w których przychodzi mu pracować. Jego wymiana stanie się koniecznością, gdy pojawią się niepokojące objawy podczas jazdy czy regularnej kontroli sprzętu. 

Podstawowym sygnałem jest gdy stary łańcuch zaczyna przeskakiwać na przednich zębatkach. Wcześniej można zauważyć zniekształcone lub zaostrzone zębatki na tarczach oraz zwiększony luz na łożyskach, jednak to właśnie przeskakiwanie jest na tyle odczuwalne, że już wtedy każdy użytkownik zrozumie, że coś jest nie tak. Ten problem może skutkować uszkodzeniem innych elementów, ale istnieje też ryzyko, że doprowadzi do upadku. 

Gdy zaś mowa o suporcie, charakterystycznymi objawami zużycia są skrzypienia podczas pedałowania, wyczuwalny luz korby i trudności w płynnym obrocie. W mocno eksploatowanych jednośladach łożyska suportu mogą wymagać odświeżenia nawet po jednym sezonie. 

Do samej wymiany warto przygotować identyczne części zamienne jak te, które były wykorzystywane do tej pory. Jeśli mówimy o korbie, należy zwrócić uwagę nie tylko na liczbę zębów, ale i na rozkład śrub mocujących czy kompatybilność z innymi elementami. W przypadku suportu powinno się skupić na zgodności ze standardem ramy. 

Proces polega na odkręceniu akcesoriów oraz zamianie nowych części w miejsce tych zużytych. Dobrze jest ułożyć odkręcane elementy w kolejności zdejmowania, co ułatwi późniejsze skręcanie. Ponadto proces rozbiórki można nagrać i odtworzyć. 

Nadmierne zużycie łańcucha może prowadzić do uszkodzenia znacznie droższych elementów – kasety czy zębatek mechanizmu korbowego. Dlatego tak istotne jest wyczucie odpowiedniego momentu na wymianę. Ten pojawiać się może dość często, bo – jak już wspomnieliśmy wcześniej – eksploatuje się je zdecydowanie najszybciej. 

Nie ma reguły określającej przebieg, po którym należy przeprowadzić tę czynność. Dobrym sposobem na obliczenie stopnia degradacji jest użycie specjalnego przymiaru. To proste narzędzie pozwala zmierzyć rozciągnięcie łańcucha – jeśli rozstaw trybów przekracza 0,75 mm dla zębatek aluminiowych lub 1 mm dla stalowych, należy wymienić element. 

A jak wyglądają czynności związane z założeniem nowego łańcucha? Najpierw przy pomocy odpowiednich narzędzi należy zdjąć stary. Jeśli rower ma łańcuch ze spinką, wystarczą szczypce, a w przypadku łańcuchów na sworznie niezbędny będzie skuwacz. Następnie porównujemy długość nowego ze starym, aby były one niemal identyczne. 

Gdy powyższe czynności zostaną wykonane, można wówczas przejść do właściwej pracy. Trzeba poprowadzić łańcuch przez zębatkę przedniej przerzutki, następnie przez małą w kasecie, a na końcu przez wózek przerzutki tylnej (od górnego do dolnego kółka). Całość kończymy spięciem obu końcówek. 

Linki i pancerze to niepozorne, ale ważne elementy układu napędowego. Są odpowiedzialne za precyzję zmiany biegów. Choć są stosunkowo trwałe, z czasem ulegają zużyciu, co objawia się problemami ze zmianą przełożeń – biegi wchodzą z opóźnieniem lub niedokładnie, a manipulowanie manetkami wymaga więcej siły.

Moment wymiany tych elementów zależy od wielu czynników. Istotną rolę odgrywa sposób poprowadzenia pancerzy (wewnątrz ramy lub na zewnątrz), warunki atmosferyczne oraz jakość samych elementów. Dobrą praktyką jest włożenie nowych linek i pancerzy na początku sezonu rowerowego, szczególnie jeśli rower był przechowywany w wilgotnych warunkach.

Chcąc zmienić linki i pancerze, potrzebujemy kilku podstawowych narzędzi: ampulaka (najczęściej 5 mm) do odkręcenia śrub mocujących linki, szczypiec do precyzyjnego trzymania linki oraz specjalnego obcinaka do pancerzy i linek. Po niej konieczna jest dokładna regulacja, aby zapewnić płynną zmianę biegów na wszystkich przełożeniach.

Podczas wymiany elementów napędu warto pamiętać o kilku kluczowych zasadach, które ułatwią pracę i zapewnią lepsze efekty. Zawsze przed rozpoczęciem pracy należy przygotować wszystkie potrzebne narzędzia i czyste miejsce do pracy. Dobrym pomysłem jest zrobienie zdjęcia układu napędowego przed demontażem – będą pomocne przy składaniu.

Nie można zignorować kwestii kompatybilności elementów. Współczesne systemy napędowe są coraz bardziej złożone i nie wszystkie części mogą ze sobą współpracować. Bez dwóch zdań należy poznać specyfikację techniczną nowych komponentów przed zakupem. 

Wreszcie po wymianie jakiegokolwiek elementu napędu powinno się przeprowadzić dokładną regulację pozostałych części i sprawdzić działanie systemu. Jak to zrobić? Po prostu przejechać się rowerem w kontrolowanych warunkach – z dala od ruchu samochodów i dużego natężenia poruszających się pieszych.

Mamy nadzieję, że artykuł pomoże w prawidłowym wymianie napędu w Twoim jednośladzie.