Czy w parku narodowym można zbierać grzyby?

Zanim zaczniemy rozważać, czy w parku narodowym można zbierać grzyby, warto na moment zatrzymać się i zrozumieć jedną ważną rzecz: czym tak naprawdę różni się park narodowy od krajobrazowego? Bo choć oba kojarzą się z zielenią, świeżym powietrzem i chwilą oddechu od miasta, to jednak zasady panujące w tych miejscach są jak dzień i noc.

Park narodowy to nie jest zwykły las czy miejsce na piknik. To teren wyjątkowy, objęty ścisłą ochroną. Nie dlatego, że ktoś tak sobie wymyślił, ale dlatego, że to obszary o ogromnym znaczeniu przyrodniczym. Tu wszystko ma zostać tak, jak stworzyła to natura. Żadnych eksperymentów, żadnej nadmiernej obecności człowieka.

I właśnie dlatego, nawet jeśli podczas spaceru zobaczysz najdorodniejszego borowika życia, zostaw go w spokoju. Nie dlatego, że ktoś chce psuć ludziom zabawę, tylko dlatego, że każda ingerencja może zaburzyć delikatną równowagę przyrody. Tu rządzi natura – a my jesteśmy tylko gośćmi.

Park krajobrazowy działa trochę inaczej. Tu również chroni się przyrodę, ale nieco z luźniejszym podejściem. W skład parków krajobrazowych wchodzą bowiem wsie, gospodarstwa, czasem nawet hotele czy pensjonaty. Tereny są chronione, ale w sposób, który pozwala ludziom z nich korzystać – oczywiście z poszanowaniem przyrody. Dlatego w parkach krajobrazowych często można zbierać grzyby czy jagody, o ile nie obowiązują lokalne zakazy, ale o tym za chwilę.

Większość z nas nie widzi nic złego w zbieraniu grzybów. W końcu to nie wycinka drzew. Ale dla parku narodowego każda ingerencja ma znaczenie. Grzyby to nie tylko smaczne składniki na sos. To także ważny element ekosystemu. Uczestniczą w rozkładzie materii organicznej, tworzą symbiozę z drzewami, są pokarmem dla wielu leśnych zwierząt. Gdy człowiek zbyt mocno ingeruje, przyroda traci równowagę.

Spacerowanie po parku narodowym w trakcie grzybobrania to ogromne zagrożenie dla rosnących tam roślin. Ciężkie buty trekkingowe plus nieostrożność mogą zniszczyć delikatną ściółkę leśną, młode sadzonki czy rzadkie mchy i porosty.

Odpowiedź jest jednoznaczna: zbieranie grzybów w parkach narodowych jest zabronione. Ustawa o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 roku jasno określa, że na terenie parku narodowego nie wolno pozyskiwać runa leśnego, w tym grzybów, bez specjalnego zezwolenia. A że takich zezwoleń się nie wydaje – zakaz obowiązuje każdego grzybiarza, nawet tego z największym koszykiem i najlepszym nożykiem.

Wiele osób nie zdaje sobie z tego sprawy, ale grzybobranie w parku narodowym to nie niewinna zabawa, tylko wykroczenie, które może cię słono kosztować. I to dosłownie. Jeśli strażnik parku – a warto wiedzieć, że ma on status funkcjonariusza publicznego – przyłapie cię z koszykiem w ręku, grożą Ci mandaty do 500 złotych. 

To jednak nie koniec. Jeśli sytuacja jest poważniejsza – na przykład masz pełen kosz prawdziwków z miejsca objętego ścisłą ochroną albo to nie pierwszy raz, kiedy łamiesz zasady – sprawa może skończyć się w sądzie. W skrajnych przypadkach kara może sięgnąć nawet 5000 złotych.

Warto przy tym pamiętać, że wymówka o tym, że nie wiedziałem, nie zwalnia z odpowiedzialności. W polskim prawie obowiązuje zasada, że nieznajomość przepisów nie chroni przed karą. I choć dla niektórych grzybobranie to tylko niewinna tradycja lub hobby, dla przyrody to często ogromna ingerencja w delikatny ekosystem. W parkach narodowych chroniony jest cały obszar, Począwszy od roślin, zwierząt, aż po ściółkę leśną, grzyby lub grzybnię i martwe drzewa. 

Kampinoski Park Narodowy to jedno z ulubionych miejsc wypoczynku mieszkańców Warszawy i okolic. Nic dziwnego – to zaledwie kilkadziesiąt minut od centrum stolicy. Gęste lasy, piaszczyste wydmy, podmokłe bagna i cisza, jakiej próżno szukać w miejskim zgiełku. Dla wielu to miejsce na weekendowy nordic walking, przejażdżkę rowerową, bieganie czy rodzinny piknik. Niestety, niektórzy traktują Kampinos również jako raj dla grzybiarzy – i tu zaczynają się schody. Czy w Kampinosie można zbierać grzyby?

Choć w internecie aż roi się od zdjęć pełnych koszyków grzybów rzekomo zebranych w Kampinosie, warto jasno powiedzieć: zbieranie grzybów w Kampinoskim Parku Narodowym jest zabronione. I to bez wyjątków. Nie ma znaczenia, czy jesteś zapalonym grzybiarzem z trzydziestoletnim doświadczeniem, czy tylko spacerujesz z dzieckiem i znajdziesz kilka koźlarzy przy ścieżce. Zakaz dotyczy każdego – bez względu na wiek, intencje czy towarzystwo.

Mimo zakazu, co roku zdarzają się przypadki łamania przepisów w miejscach takich jak Kampinos. Grzyby rosną bowiem tam na potęgę, ale niektóre gatunki są zagrożone wyginięciem. Niektórzy tłumaczą się nieświadomością, doświadczeni grzybiarze przekonaniem, że przecież wszyscy zbierają. Jednak Straż Parku nie ma taryfy ulgowej – regularnie patroluje teren, a kary za naruszenie przepisów bywają dotkliwe – w wysokości do 500 złotych.

Zasady korzystania z terenów parku krajobrazowego określa zazwyczaj sejmik województwa, który tworzy taki park i nadaje mu statut. W tym dokumencie mogą się pojawić zapisy ograniczające lub zakazujące zbierania runa leśnego, w tym grzybów. Co więcej, dyrekcja parku – jeśli została powołana – może również wprowadzać szczegółowe regulaminy na przykład zakaz wstępu do określonych obszarów w danym sezonie.

W praktyce oznacza to, że w jednym parku krajobrazowym zbieranie grzybów będzie mile widziane, a w innym – już niekoniecznie. Dlatego przed wyprawą warto zawsze upewnić się, czy zbieranie grzybów w miejscach jest możliwe.

Najprostszy sposób to wejść na oficjalną stronę internetową danego parku krajobrazowego lub sprawdzić Biuletyn Informacji Publicznej (BIP) urzędu marszałkowskiego, który sprawuje nadzór nad parkiem. Można też zadzwonić do siedziby parku lub zapytać leśniczego – zwłaszcza jeśli planujesz wyprawę w mniej znane rejony.

Warto też rozglądać się po samym terenie – tablice informacyjne przy wejściach do parku często zawierają najważniejsze zakazy i zalecenia. 

Grzybobranie to świetny sposób na relaks, ale nie wszędzie jest dozwolone. W parkach narodowych grzybów zbierać nie wolno – nawet jeśli wyglądają na opuszczone, a w okolicy nie ma żywej duszy. Przepisy są jasne, a ich złamanie może skończyć się mandatem. Na szczęście w Polsce nie brakuje lasów, gdzie można zbierać grzyby legalnie i bez stresu. Wystarczy sprawdzić, gdzie wolno – i ruszać w drogę z czystym sumieniem i pustym koszykiem.