Skala Tinetti w rehabilitacji osób starszych – metody oceny

Skala Tinetti to narzędzie diagnostyczne służące do oceny ryzyka upadków oraz analizy stabilności postawy, chodu i równowagi u osób starszych. Została opracowana w 1986 roku przez Mary Tinetti i wykorzystuje się ją w:

– geriatrii, gdzie służy do identyfikacji pacjentów wymagających szczególnych środków zapobiegawczych oraz programów rehabilitacyjnych mających na celu redukcję ryzyka upadków,

– neurologii, gdzie pomaga w diagnozowaniu zaburzeń równowagi związanych z chorobami neurodegeneracyjnymi takimi jak choroba Parkinsona czy stwardnienie rozsiane,

– rehabilitacji, gdzie monitoruje postępy pacjentów po udarach mózgu, urazach rdzenia kręgowego czy operacjach ortopedycznych, oceniając ich zdolność do samodzielnego poruszania się,

– ortopedii, gdzie stanowi istotny element oceny pacjentów po złamaniach kończyn dolnych, wszczepieniu protez stawu biodrowego lub kolanowego oraz urazach układu kostno-stawowego.

Dzięki skalibrowanym kryteriom oceny, skala Tinetti umożliwia lekarzom i terapeutom podejmowanie trafnych decyzji dotyczących sposobów rehabilitacji, doboru pomocy ortopedycznych oraz ewentualnego wdrożenia dodatkowych działań profilaktycznych. Regularne stosowanie testu pozwala na szybsze wykrycie problemów z równowagą i wczesne zapobieganie upadkom, które mogą prowadzić do groźnych konsekwencji zdrowotnych.

Test składa się z dwóch części: oceny równowagi (POMA-B) oraz oceny chodu (POMA-G), które wspólnie dostarczają szczegółowych informacji na temat zdolności pacjenta do bezpiecznego poruszania się. Łączna liczba punktów pozwala określić, czy dana osoba wymaga dalszej diagnostyki, rehabilitacji lub wsparcia w codziennym funkcjonowaniu.

Badanie chodu obejmuje ocenę ruchu kończyn dolnych, stabilności tułowia oraz koordynacji podczas chodu. Maksymalnie można uzyskać 12 punktów, a ocena wygląda następująco:

1. Rozpoczęcie chodu – płynność pierwszych kroków (bez podparcia): 0-1 pkt.
2. Zakres ruchu stopy prawej przy wykroku (długość i wysokość kroku): 0-2 pkt.
3. Zakres ruchu stopy lewej przy wykroku: 0-2 pkt.
4. Symetria ruchu kończyn: 0-1 pkt.
5. Ciągłość chodu: 0-1 pkt.
6. Ścieżka chodu: 0-2 pkt.
7. Stabilność tułowia – brak odchyleń i kompensacji: 0-2 pkt.
8. Pozycja stóp – poprawność ułożenia stóp względem siebie: 0-1 pkt.

Łączny wynik z obu testów to maksymalnie 28 punktów.

Skala tinetti interpretacja wyników jest bardzo prosta. Na podstawie wyniku pacjent otrzymuje odpowiednią klasyfikację, która pomaga w podjęciu decyzji o dalszej rehabilitacji.

– ≤18 punktów – oznacza wysokie ryzyko upadków. Pacjent ma poważne trudności z utrzymaniem równowagi statycznej i dynamicznej, często wymaga wsparcia w postaci chodzika, laski lub innego przyrządu pomocniczego. Może mieć trudności z testem stania na jednej nodze, poruszaniem się wzdłuż korytarza lub przez pokój. Wskazane jest wdrożenie planu rehabilitacji oraz konsultacja z fizjoterapeutą w celu poprawy sprawności i zmniejszenia ryzyka upadków;

– 19-23 punkty – pacjent jest w grupie umiarkowanego ryzyka upadków. Może mieć trudności w części dotyczącej chodu i równowagi, a jego postawa może być niestabilna, zwłaszcza przy zmianie kierunku ruchu lub podczas wstawania z krzesła. Wynik poniżej 26 punktów oznacza konieczność dalszego monitorowania oraz stopniowo postępujących działań rehabilitacyjnych. W niektórych przypadkach zaleca się stosowanie przyrządów pomocniczych oraz ćwiczeń wzmacniających stabilizację ciała;

– ≥24 punkty – pacjent znajduje się w grupie niskiego ryzyka upadku. Zazwyczaj stoi pewnie, nie wymaga pomocy w poruszaniu się i nie kołysze tułowiem podczas chodu. Może przemieszczać się krokiem szybkim lub normalnym, bez angażowania nadmiernie kończyn górnych. Wynik w tej grupie wskazuje na brak większych zaburzeń równowagi i chodu, co nie oznacza jednak, że osoba nie powinna dbać o regularne ćwiczenia stabilizacyjne.

Skala Tinetti to jedno z najważniejszych narzędzi oceny równowagi i chodu, wykorzystywane w diagnostyce oraz profilaktyce upadków u osób starszych. Dzięki niej możliwa jest szybka identyfikacja problemów ruchowych, co pozwala na wczesne wykrycie nieprawidłowości. Wykonanie testu daje fizjoterapeutom oraz lekarzom możliwość dopasowania indywidualnego plan rehabilitacji, uwzględniającego ćwiczenia poprawiające stabilizację oraz techniki wspomagające bezpieczne poruszanie się pacjenta, co z kolei pomaga zachować sprawność fizyczną osób starszych i pomóc im cieszyć się aktywnościami fizycznymi, począwszy do spacerów, skończywszy na przykład na pływaniu.