Skok o tyczce – co to za dyscyplina?

Skok o tyczce to konkurencja z lekkiej atletyki, w której skok odbywa się na takich samych zasadach, jak w przypadku skoku wzwyż. Różnicą jest sposób pokonania poprzeczki. W tym sporcie odbywa się poprzez użycie tyczki. Dawniej tyczkarze używali tego typu akcesoriów wykonanych z drewna, bambusu czy aluminiowych rur. Dzisiaj skacze się na elastycznych, wykonanych z tworzywa sztucznego. Pozwalają one uzyskać lepsze rezultaty.

Skok o tyczce jest obecnie rozgrywany na najważniejszych międzynarodowych imprezach lekkoatletycznych, takich jak igrzyska olimpijskie, mistrzostwa świata w lekkoatletyce, mistrzostwa Europy, a także prestiżowe mityngi lekkoatletyczne, w tym Diamentowa Liga czy lokalne zawody w ramach krajowych mistrzostw.

Kto ustanowił rekord świata? Skok o tyczce najwyżej wśród mężczyzn wykonał w 2024 roku na Stadionie Miejskim w Chorzowie (otwarty stadion) Armand Duplantis. Nowy rekord świata wynosi 6,26 metrów. Na hali, wynoszący 6,22 m również należy do Duplantisa.

Wśród kobiet najwyższy wynik pozostaje niezmienny od kilku lat. Rekord świata w skoku o tyczce w otwartej przestrzeni należy do Jeleny Isinbajewy i wynosi 5,06 m. Wynik ten ustanowiła w 2009 roku w Zurychu. Z kolei halowy, z 2016 roku rekord, obowiązujący do tej pory, należy do Jennifer Suhr i jest to 5,03 metra.

Polscy lekkoatleci również mogą pochwalić się dobrymi wynikami. Jednym z ważnych wydarzeń były Igrzyska Olimpijskie w Moskwie, w 1980 roku, gdzie Władysław Kozakiewicz zdobył złoty medal i poprawił rekord świata na 5,78 m. W kolejnych latach pojawiły się Monika Pyrek i Anna Rogowska, które zdobywały medale na mistrzostwach świata i Europy. Wybitnym sportowcem jest także Piotr Lisek, który jako pierwszy Polak pokonał wysokość 6 metrów.

Każdy zawodnik ma trzy próby na pokonanie danej wysokości, ustalonej przez organizatorów. Początkowa zwykle ogłaszana jest przed zawodami i dostosowana do poziomu tyczkarzy. W profesjonalnych zawodach może wynosić około 5 metrów dla mężczyzn, a w przypadku kobiet 4 metry. Kolejne wysokości poprzeczki są stopniowo zwiększane po rozpoczęciu zawodów o 5 do 10 cm. Każdy zawodnik może zacząć rywalizację od dowolnej, wyższej niż początkowa, wysokości. 

Jeśli tyczkarzowi nie uda się pokonać wysokości, odpada z rywalizacji. Próba uznawana jest za nieudaną, jeśli zawodnik strąci poprzeczkę, nie trafi tyczką w linię startową lub odbije się za linią oznaczającą początek skrzynki. Ten, kto pokona najwyższą wysokość, wygrywa. 

Technika skoku o tyczce składa się z kilku etapów, które wymagają precyzji, siły i koordynacji. Rozpoczyna się od dynamicznego rozbiegu na dystansie 30–40 metrów, podczas którego zawodnik trzyma tyczkę w obu rękach i przygotowuje się do jej wstawienia w specjalną skrzynkę. Ważnym momentem jest odbicie przed tym, jak się skoczy – wówczas przekazuje się energię kinetyczną biegu na tyczkę, która wygina się i magazynuje energię. Ta energia zostaje następnie oddana, unosząc zawodnika w górę.

W fazie lotu wykonuje się płynny ruch przenoszenia nóg nad poprzeczkę, kontrolując swoje ciało, aby jej nie strącić. Po osiągnięciu maksymalnej wysokości uwalnia się tyczkę i bezpiecznie ląduje na materacu. Juniorzy zaczynają od nauki podstawowej techniki, z naciskiem na prawidłowy rozbieg, wstawianie tyczki w skrzynkę oraz pokonywanie niskich wysokości z użyciem lżejszych i bardziej elastycznych akcesoriów.

By wykonać skok wzwyż o tyczce, potrzebne jest odpowiednie wyposażenie. Jakie? 

– Tyczka – jest niezbędna, by wykonać skok o tyczce. Długość tyczki regulaminowo powinna być dobrana do wzrostu, wagi i umiejętności zawodnika. Nie ma ściśle określonej jej maksymalnego wymiaru, ale typowo wynosi od 4,5 do 5,3 metra. Jest wykonana z lekkich materiałów. Jak ciężka jest tyczka do skoku o tyczce? Waga w przypadku tych wykonanych z takich materiałów jak włókno szklane czy węglowe, wynosi od 1,5 kg do 3,5 kg.

– Skrzynka – jest to specjalne zagłębienie w ziemi o wymiarach określonych w regulaminie. Ma 100 cm długości, 60 cm szerokości i nachylenie na głębokość około 20 cm. Tyczka musi być precyzyjnie osadzona w tym miejscu podczas skoku.

– Poprzeczka – jej długość wynosi od 4,5 do 4,6 metra. Jej waga nie może przekraczać 2 kg. Jest wykonana najczęściej z tworzywa sztucznego lub aluminium, by łatwo opadała przy dotknięciu.

Wiesz już, na czym polega skok o tyczce. Mistrzostwa świata czy inne ważne wydarzenia, takie jak zawody Diamentowej Ligi i halowe mityngi, to okazja, by jako kibic poobserwować sportowcom, którzy chcą nie tylko poprawić swój wynik, ale też zdobyć własny rekord świata.