Taniec na wózku inwalidzkim – radość i sport dla niepełnosprawnych

Choć taniec towarzyski ma wielowiekową tradycję wywodzącą się z eleganckich balów na dworach królewskich, jego wersja dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich to stosunkowo młoda dyscyplina. Pierwsze próby łączenia tańca i rehabilitacji sięgają lat 60. XX wieku, kiedy to w Szwecji dr Guttman – ten sam, który zapoczątkował ruch paraolimpijski – zauważył pozytywny wpływ muzyki i ruchu na osoby po urazach kręgosłupa.

Oficjalnie taniec na wózkach jako sport rozwinął się w latach 70., a w 1977 roku odbyły się pierwsze międzynarodowe zawody w tej dyscyplinie. Obecnie tańczenie na wózkach jest popularne na całym globie i podlega Międzynarodowej Federacji Sportu Tańca na Wózkach (IPCAS), która organizuje mistrzostwa świata i Europy.

W zawodach biorą udział zarówno kobiety, jak i mężczyźni, a kategorie taneczne obejmują style standardowe (walc angielski, walc wiedeński, tango, foxtrot, quickstep) oraz latynoamerykańskie (samba, cha-cha, rumba, paso doble, jive). Rywalizują zawodnicy na różnych poziomach zaawansowania – od początkujących po mistrzów świata.

Oprócz sportowego aspektu tańca na wózkach ogromną rolę odgrywa jego wymiar artystyczny. Zawodnicy wykonują niezwykle efektowne układy choreograficzne, wymagające precyzji, siły i koordynacji. Dzięki specjalistycznym wózkom, które pozwalają na większą zwrotność i płynność ruchów, tancerze mogą wykonywać skomplikowane figury i dynamiczne obroty, dorównując w ekspresji i stylu swoim pełnosprawnym odpowiednikom.

Warto dodać, że każdy występ poprzedzony jest wieloma ćwiczeniami, w których niezwykle ważna jest oddychająca odzież do tańca. Taka, która dobrze odprowadza wilgoć i zapobiega poceniu się skóry. Niezbędne są również akcesoria do tańca jak na przykład nakolanniki, które chronią przed uszkodzeniem skóry i bolesnymi obtarciami. 

W zawodach osób niepełnosprawnych tancerze rywalizują w różnych kategoriach. W kategorii Combi występuje para, w której jedna osoba tańczy na wózku, a druga tańczy na nogach. W kategorii Duo oboje tancerze poruszają się na wózkach, a w kategorii Single tańczy się solo, również na wózku. Z kolei w kategorii Freestyle liczy się przede wszystkim oryginalność choreografii, kreatywność, rekwizyty i interpretacja muzyki.

W zależności od stopnia sprawności uczestników, istnieje klasyfikacja sportowa, która dzieli zawodników na klasy 1 i 2. Klasa 1 to osoby, które mają większe ograniczenia ruchowe, podczas gdy klasa 2 to ci, którzy cieszą się większą swobodą w poruszaniu się. Tak ustanowiony podział wpływa na sposób oceniania i kategorię, w jakiej dana para bierze udział.

Strój tancerzy w tańcu na wózkach jest również bardzo ważnym elementem. Mężczyźni zwykle zakładają eleganckie garnitury w tańcach standardowych, a w tańcach latynoamerykańskich – koszule i spodnie, które zapewniają swobodę ruchu. Kobiety natomiast wybierają suknie wieczorowe lub stroje taneczne, które są ozdobione cekinami, koronkami czy frędzlami, podkreślającymi ich ruchy. Stroje powinny być dopasowane do tańca, ale równocześnie nie mogą ograniczać ruchów ani zasłaniać kół wózka, które są niezwykle ważnym elementem całej choreografii.

Wózki używane w tańcu inwalidzkim są specjalnie zaprojektowane, aby umożliwić swobodne wykonywanie skomplikowanych ruchów tanecznych. Dobrze, aby były lekkie, zwrotne i stabilne. Wózek składa się z dwóch dużych tylnych kół oraz dwóch mniejszych przednich, co zapewnia lepszą manewrowość podczas tańca. Ważne jest, aby wózek był odpowiednio dostosowany do potrzeb tancerza, ale nie mógł mieć napędu mechanicznego, by zachować zasadę rywalizacji na równych zasadach.

Taniec na wózkach jest dowodem na to, jak sport może łączyć pasję i wytrwałość z artystycznym wyrazem. Dla wielu uczestników to nie tylko wyzwanie sportowe, ale również sposób na życie, czyli na wyrażenie siebie i przezwyciężenie ograniczeń, z którymi się borykają.