Rehabilitacja i fizjoterapia w kręgozmyku. To schorzenie polegające na przemieszczeniu kręgów. Poznaj ćwiczenia i leczenie
Kręgozmyk to rodzaj schorzenia wymagającego co najmniej fizjoterapii. Czasami niezbędne bywa nawet leczenie operacyjne kręgozmyku. Jeśli badanie wykazało, że cierpisz na tę przypadłość, powinieneś wiedzieć jakie ćwiczenia na kręgozmyk można wykonywać, aby poprawić swój stan. Sprawdź!
Jest on znany w medycynie jako spondylolisthesis, to poważna, choć dość powszechna przypadłość kręgosłupa, polegająca na przemieszczeniu jednego kręgu w stosunku do kręgu drugiego – zazwyczaj ku przodowi.
Najczęstsza lokalizacja kręgozmyku to odcinek lędźwiowo-krzyżowy, dokładnie połączenie ostatniego kręgu lędźwiowego (L5) z kością krzyżową (S1). Jest tak, ponieważ miejsce to jest szczególnie narażone na siły ścinające i przeciążenia mechaniczne.
Objawy kręgozmyku to zwykle ból dolnej części pleców, który nasila się przy długim staniu, chodzeniu lub schylaniu. Kiedy dochodzi do ucisku na nerwy, mogą wystąpić nawet objawy neurologiczne takie jak drętwienie, mrowienie, osłabienie siły mięśniowej nóg czy ból promieniujący do pośladka lub kończyny dolnej (podobny do rwy kulszowej). Objawy te wynikają z ucisku na korzenie nerwowe wychodzące z kanału kręgowego, szczególnie w odcinku L5-S1.
Czasem pojawiają się też zaburzenia chodu, sztywność kręgosłupa, a w ciężkich przypadkach – problemy z kontrolą pęcherza lub jelit. W przypadku silnych dolegliwości bólowych stosuje się leczenie farmakologiczne, mające na celu złagodzenie bólu i stanu zapalnego, często jako uzupełnienie terapii fizjoterapeutycznej.
Jak zdiagnozować kręgozmyk? Lekarz ocenia ból pleców pacjenta (szczególnie w odcinku lędźwiowym kręgosłupa), stopień ograniczenia ruchu, postawę ciała i napięcie mięśni, a także objawy neurologiczne (na przykład rwa kulszowa, drętwienie nóg). Podstawowym badaniem diagnostycznym jest badanie obrazowe kręgosłupa w projekcji bocznej, które pokazuje stopień przemieszczenia kręgów.
Dla dokładniejszej oceny stosuje się:
Ześlizg ocenia się według klasyfikacji Meyerdinga:
U dzieci do przesunięcia kręgów względem siebie dochodzi najczęściej wskutek kręgoszczeliny, czyli wady wrodzonej. U osób starszych i dojrzałych, schorzenie najczęściej jest nabyte. Może wywołać go uraz, osteoporoza lub zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa związane z procesem starzenia. Wraz z wiekiem dochodzi także do zmian właściwości mechanicznych kości, co osłabia struktury podtrzymujące kręgi i zwiększa ryzyko przemieszczenia. Sprzyjają mu również nadwaga, brak ruchu i przeciążenia kręgosłupa (na przykład przy podnoszeniu ciężarów).
Leczenie zachowawcze kręgozmyku obejmuje między innymi fizjoterapię, modyfikację aktywności i edukację pacjenta. Ćwiczenia rehabilitacyjne w leczeniu kręgozmyku służą wzmocnieniu mięśni głębokich tułowia, poprawie pozycji kręgosłupa, zmniejszeniu dolegliwości bólowych oraz zahamowaniu postępu przemieszczenia kręgu. Mają też zmniejszać napięcia mięśniowe, poprawiać postawę ciała i uczyć prawidłowych wzorców ruchowych, co zmniejsza ryzyko nawrotów dolegliwości.
Rehabilitacja skupia się głównie na ćwiczeniach w pozycjach odciążających kręgosłup takich jak leżenie czy klęk podparty, z naciskiem na kontrolowany, precyzyjny ruch. W kręgozmyku ćwiczenia w domu również mają duże znaczenie.
Mają one na celu wzmocnienie mięśni głębokich tułowia (core) kluczowych w utrzymaniu prawidłowej postawy ciała, stabilizację kręgosłupa oraz poprawę kontroli ustawienia miednicy. Przykładowe ćwiczenia:
Jeśli chodzi o kręgozmyk przedni, ćwiczenia należy wykonywać w pozycjach odciążających (leżenie, klęk podparty). Warto koncentrować się na aktywnościach kontrolujących ustawienie miednicy, a także takich z zakresu stabilizacji centralnej i mięśni pośladkowych.
Warto postawić na:
Kręgozmyk tylny jest rzadki, a przy tym wymaga ostrożnego podejścia. Skup się na ćwiczeniach stabilizujących core i miednicę oraz takich w neutralnej pozycji kręgosłupa. Unikaj za to zgięć kręgosłupa (na przykład skłonów, brzuszków).
To zestaw opracowany z myślą o zmniejszaniu lordozy i odciążaniu kręgosłupa lędźwiowego. Co obejmuje?
Aby nie pogorszyć stanu urazu i dolegliwości bólowych, należy unikać pewnych ćwiczeń. Niewskazane są skłony w przód, zwłaszcza głębokie, z prostymi nogami, ponieważ mogą zwiększać ścinające siły w kręgosłupie lędźwiowym. Unikaj również przeciążających wyprostów (wyginanie do tyłu), w tym mostków, niektórych pozycji z jogi (kobra, pies z głową w górze) zwiększających kompresję, która może pogłębić przemieszczenie kręgu.
Ćwiczenia zabronione przy kręgozmyku to wszelkie aktywności z dużym obciążeniem osiowym, czyli przysiady ze sztangą na plecach, martwy ciąg i wyciskanie sztangi nad głową w pozycji stojącej. Z kolei brzuszki tradycyjne i „rowerek” aktywują mięsień prosty brzucha bez wsparcia mięśni głębokich, co może prowadzić do destabilizacji kręgosłupa. Zrezygnuj ze sportów kontaktowych, w którym wykonuje się dynamiczne skręty tułowia (piłka nożna, siatkówka, sporty walki, tenis).
Nie musisz rezygnować z siłowni, jeśli zmagasz się z kręgozmykiem – oczywiście pod warunkiem, że Twój lekarz czy fizjoterapeuta wyraża na nią zgodę. Sam trening powinien być właściwie zmodyfikowany oraz dopasowany do indywidualnej sytuacji danej osoby. Właściwie dobrane ćwiczenia izometryczne i stabilizujące core (plank, bird dog, dead bug) nie powinny szkodzić, podobnie jak trening na maszynach ograniczających zakres ruchu.
Mniejsze obciążenie kręgosłupa (w porównaniu do innych ćwiczeń) cechuje też ćwiczenia w pozycji leżącej lub siedzącej. Ponadto możesz rozważyć wzmacnianie pośladków i mięśni głębokich brzucha, ale bez przeciążania odcinka lędźwiowego oraz pracę z gumami oporowymi, lekkimi ciężarami. Pamiętaj, że dostosowanie aktywności wzmacniająco-stabilizujących w kręgozmyku ma ogromne znaczenie.
W wielu przypadkach bieganie nie jest zalecane, w szczególności przy bardziej zaawansowanym ześlizgu kręgu (II stopień i wyżej) lub przy objawach neurologicznych. Powtarzalne uderzenia stopy o podłoże wywołują wstrząsy i mikrowibracje, które obciążają kręgosłup, w wyniku czego ból może się nasilić. Dodatkowo podczas biegania trudniej utrzymać prawidłowe ustawienie miednicy i tułowia. Kiedy można zdecydować się na biegi? Możesz je rozważyć przy lekkim kręgozmyku (I stopień) bez objawów neurologicznych i po konsultacji z lekarzem lub fizjoterapeutą, który udzieli Ci szczegółowych informacji dotyczących dozwolonych aktywności.
Joga może okazać się pomocna w poprawie stanu zdrowia w kręgozmyku, ponieważ poprawia elastyczność i świadomość ciała. Odpowiedni zestaw ćwiczeń uczy kontroli oddechu i ustawienia miednicy oraz wspiera rozluźnienie napiętych mięśni (na przykład prostowników lędźwiowych). Istnieje tu jednak ryzyko związane z faktem, że wiele pozycji zawiera głębokie wygięcia do tyłu (ekstensje) i skręty, które przy kręgozmyku (zwłaszcza przednim) mogą pogłębiać ześlizg i nasilać objawy. Oczywiście i tutaj (jak zwykle w przypadku diagnozy kręgozmyku), najlepiej wcześniej skonsultować się ze specjalistą.
Właściwie dobrane ćwiczenia z pilatesu również bywają pomocne w procesie leczenia. Będą się one różnić w zależności od stopnia ześlizgu, dlatego tak ważne jest korzystanie z usług doświadczonego instruktora. Na plus działa za to fakt, że to aktywność służąca wzmacnianiu mięśni głębokich i kręgosłupa, poprawie postawy i oddychania. Dodatkowo wzmacnia on mięśnie brzucha, pośladków i pleców bez przeciążeń. Niestety niektóre ćwiczenia wymagają pełnych skłonów i rotacji, dlatego powinno się je zmodyfikować lub całkowicie wykluczyć. Pomoże Ci to uniknąć bólu oraz innych komplikacji.
