Akrofobia to silny lęk sytuacyjny związany z przebywaniem na dużej wysokości. Sprawdź, jak objawia się ta fobia i jak pokonać lęk wysokości.
Akrofobia, czyli lęk wysokości, jest często występującym zaburzeniem objawiającym się silnym strachem lub niepokojem związanym z przebywaniem w wysokim położeniu bądź sytuacją, w której możliwy jest upadek z pewnych partii. Osoby zmagające się z tą fobią specyficzną doświadczają jej wielu nieprzyjemnych objawów. Co warto wiedzieć o tym schorzeniu i jak można je pokonać?
Akrofobia jest specyficznym rodzajem fobii, objawiającym się dużym, często irracjonalnym i przesadnym lękiem przed wysokością. Mimo że strach przed upadkiem jest naturalnym mechanizmem obronnym u ludzi, to jednak u osób z tą fobią, jest on skrajnie nasilony. Może on dotykać nie tylko sfery emocjonalnej, ale również fizycznej, wywołując przy tym szereg objawów psychosomatycznych, takich jak przyspieszone bicie serca, zawroty głowy czy nudności.
Według klasyfikacji ICD-11 akrofobia należy do grupy fobii psychicznych. Może występować jako samodzielne zaburzenie lub w połączeniu z innymi problemami, takimi jak na przykład lęk paniczny. Badania wykazują, że ze schorzeniem tym zmaga się od 5 do 10% populacji, a jego nasilenie różni się w zależności od konkretnej osoby. Kobiety są na nie bardziej narażone niż mężczyźni, co może być związane z różnicami hormonalnymi lub społecznymi.
Przyczyny akrofobii może być wiele. Taki lęk wynika zarówno z czynników biologicznych, jak i środowiskowych. Przede wszystkim jednak strach może mieć swoje korzenie w biologii, ponieważ w przeszłości unikanie wysokości było kluczowe dla przetrwania. Poza czynnikami ewolucyjnymi na rozwój tej fobii narażone są także osoby, które mają za sobą jakieś traumatyczne wydarzenia związane z wysokością. Może to być na przykład upadek w dzieciństwie, widok wypadku lub inne negatywne doświadczenie, które doprowadziło do lęku.
U niektórych osób występuje większa podatność na zaburzenia lękowe, co może zwiększać ryzyko pojawienia się akrofobii. Dlatego też predyspozycje genetyczne i biologiczne również mogą być zaliczane do przyczyn takiej fobii. Nieadekwatna interpretacja sytuacji, a więc wyobrażanie sobie najgorszych scenariuszy, także nasila lęki i prowadzi do unikania sytuacji związanych z wysokością.
Lęk wysokości może objawiać się zarówno na płaszczyźnie fizycznej, emocjonalnej, jak i behawioralnej. Dlatego też osoby zmagające się z akrofobią, mogą doświadczać szeregu nieprzyjemnych objawów, takich jak:
– przyspieszone bicie serca;
– nadmierne pocenie się;
– zawroty głowy;
– nudności;
– drżenie kończyn;
– uczucie duszności;
– skrajny niepokój;
– panika;
– uczucie bezradności;
– unikanie miejsc związanych z wysokością;
– niemożność skupienia się na wykonywanych czynnościach, takich jak korzystanie z mostów czy schodów ruchomych;
– poczucie utraty kontroli.
Diagnoza akrofobii wymaga konsultacji z psychologiem lub psychiatrą. Specjalista przeprowadza wywiad i stosuje narzędzia takie jak kwestionariusz czy obserwacja zachowań pacjenta, na podstawie których może potwierdzić wystąpienie tego zaburzenia. Wśród najczęściej wykorzystywanych testów diagnostycznych na tę fobię wymienia się:
– skalę lęku wysokości – ocenia ona nasilenie objawów w różnych sytuacjach;
– testy wirtualnej rzeczywistości – umożliwiają one symulację lęku wysokości w kontrolowanych warunkach.
Nieformalny test na akrofobię można przeprowadzić również samodzielnie, obserwując swoje reakcje emocjonalne i fizyczne w symulowanych sytuacjach, na przykład podczas patrzenia na filmy z widokami z dużej wysokości. Jednak to głównie specjalistyczne metody stosowane przez psychiatrów i psychologów, mogą dokładnie określić skalę fobii.
Wiele osób zastanawia się, czy czy lęk wysokości można wyleczyć. Można, jednak jest to proces, który wymaga czasu i systematyczności. Dostępnych jest obecnie wiele metod terapeutycznych, które mogą pomóc osobom zmagającym się z taką fobią. Człowiek, któremu objawy tego schorzenia utrudniają codzienne funkcjonowanie, powinien udać się do specjalisty. Ten zaś na podstawie wywiadu i testów, dobierze najlepszą dla konkretnego pacjenta metodę terapeutyczną.
Osoba cierpiąca na akrofobię odczuwa lęk związany z wysokością, który może znacznie ograniczać jej życie codzienne. Nierzadko tacy pacjenci zmagają się z problemami w życiu zawodowym. Związane są one na przykład z podróżowaniem samolotem, przebywaniem w hotelach z pokojami na wyższych piętrach czy korzystaniem z mostów lub dróg ekspresowych na estakadach. Niektóre zawody takie jak praca budowlańca czy pilota są całkowicie niedostępne dla takich osób, jednak nawet stanowiska umysłowe, jeśli biuro znajduje się na wysokim piętrze, mogą być problematyczne dla takich pacjentów.
Akrofobia wpływa także na życie prywatne i może uniemożliwić korzystanie z atrakcji takich jak wieże widokowe, kolejki linowe czy wspinaczka po górach. Osoby z lękiem wysokości często unikają wizyt w parkach rozrywki. Mogą odmawiać również wspólnych aktywności związanych ze wspinaczką, co może prowadzić do nieporozumień w związkach czy w gronie przyjaciół. Nawet najprostsze czynności mogą stać się wyzwaniem dla osób zmagających się z taką fobią. Zalicza się do nich przejście przez kładki dla pieszych nad ruchliwymi ulicami czy korzystanie z balkonów, szczególnie na wyższych piętrach.
Silny lęk wysokości może wywoływać objawy fizyczne, które często stają się wręcz niebezpieczne, szczególnie w momentach wymagających równowagi. Może on wystąpić w wielu codziennych sytuacjach, takich jak na przykład konieczność wymiany żarówki stojąc na drabinie. Dlatego warto pracować nad sobą. Do wyboru jest kilka metod terapii tego zaburzenia. Zalicza się do nich terapię poznawczo-behawioralną, ale też ekspozycję na bodźce, techniki relaksacyjne oraz zazwyczaj w ostateczności – farmakoterapię.
Leczenie lęku wysokości warto rozpocząć od rozpoznania problemu. Należy więc zaakceptować fakt, że akrofobia to realne zaburzenie, które wymaga uwagi. W pierwszym kroku można samodzielnie spróbować pewnych technik radzenia sobie ze strachem. Zawsze jednak warto zasięgnąć porady specjalisty, a więc psychologa lub psychiatry. Z terapeutą można omówić dostępne metody leczenia i dobrać odpowiednią dla siebie terapię. Systematyczna praca nad sobą, a więc regularne stosowanie technik farmaceutycznych, będzie tutaj kluczem do sukcesu.
Lęk wysokości można zmniejszyć lub całkowicie wyleczyć, stosując odpowiednią terapię. Psycholog lub psychiatra może zaproponować pacjentowi taką metodę leczenia. Najczęściej wykorzystywana w takich sytuacjach jest terapia poznawczo-behawioralna CBT. Pomaga ona zmienić negatywne wzorce myślowe i uczy, jak radzić sobie z lękiem w sytuacjach stresowych.
Inną techniką stosowaną przez terapeutów, jest ekspozycja na bodźce. Polega ona na stopniowym narażeniu się na sytuacje związane z wysokością. Warto jednak proces taki przeprowadzać wyłącznie pod kontrolą terapeuty. Również techniki medytacyjne pomagają zredukować napięcie i skupić się na chwili obecnej, co może złagodzić objawy lęku.
Technologie wirtualnej rzeczywistości (VR) stanowią jedną z najbardziej nowoczesnych i obiecujących metod leczenia akrofobii. Pozwalają one na kontrolowane i bezpieczne wystawianie pacjentów na sytuacje, które wywołują u nich lęk. Są więc świetnym narzędziem w terapii ekspozycyjnej. Metoda VR polega na wykorzystaniu specjalnych gogli VR, które tworzą wirtualne środowisko, gdzie pacjent zostaje przeniesiony do symulowanego świata. Może w nim doświadczyć wysokości w kontrolowanych warunkach. Wykorzystuje się tu jednak stopniową ekspozycję i zaczyna od mniej stresujących scenariuszy, a z czasem poziom trudności rośnie. Podczas każdej sesji terapeuta monitoruje reakcje pacjenta.
Osoba cierpiąca na lęk wysokości może spróbować samodzielnie pokonać taki strach. Regularna praca nad sobą często przynosi zadowalające efekty. Na co dzień można skupić się na oddech. Głębokie i świadome oddychanie pomaga zredukować napięcie, które jest w przypadku akrofobii nieodłącznym elementem tego schorzenia. Można również samodzielnie ćwiczyć stopniową ekspozycję na wysokość, zaczynając od mniej stresujących sytuacji i powoli zwiększając ich trudność. Należy również pamiętać o tym, że unikanie takich miejsc, może jedynie nasilać lęk.
Objawy związane z akrofobią nasilają się szczególnie podczas pobytu w górach. Dlatego osoby zmagające się z tym schorzeniem, wyjeżdżając w tego typu tereny, mogą odczuwać pewne trudności. Warto więc przed taką wycieczką nauczyć się kilku technik relaksacyjnych, takich jak głęboki oddech i uważność, które pomagają zapanować nad lękiem. Warto wybierać również szlaki, które nie mają stromych podejść, a więc zacząć od łatwych tras. Wielu osobom pomaga także obecność doświadczonej osoby i korzystanie z pomocy przewodnika. Dobrze jest zainwestować też w dobre wyposażenie, a więc stabilne buty i kije trekkingowe, które również mogą zagwarantować większe poczucie bezpieczeństwa.
Mimo że akrofobia bywa trudnym doświadczeniem, to nie jest nieuleczalna. Dzięki odpowiednim technikom można stopniowo przezwyciężać lęk wysokości i odzyskać kontrolę nad swoim życiem. Kluczowymi elementami tego procesu są jednak cierpliwość, systematyczność oraz wsparcie ze strony specjalistów i bliskich.
