Piłka nożna dla niewidomych, czyli blind football w pigułce!

Piłka nożna dla osób niewidomych i słabowidzących (blind football) wywodzi się od spontanicznych gier organizowanych przez społeczności osób z dysfunkcją wzroku. Już w latach 20. i 30. XX wieku w różnych krajach, zwłaszcza w Ameryce Łacińskiej i Europie, osoby niewidome próbowały dostosować grę w piłkę do swoich możliwości. 

Przez wiele lat futbol niewidomych rozwijał się niezależnie w różnych częściach świata, a przepisy gry różniły się w zależności od regionu. Dopiero w latach 80. i 90. XX wieku zaczęto pracować nad ujednoliceniem zasad. Kluczowym krokiem było opracowanie standardowych przepisów przez Międzynarodową Federację Sportu dla Niewidomych (IBSA, International Blind Sports Federation) w 1996 roku. To pozwoliło na organizację oficjalnych rozgrywek międzynarodowych.

W 1997 roku IBSA zorganizowała pierwsze Mistrzostwa Europy w piłce nożnej niewidomych, które odbyły się w Hiszpanii. Był to ważny krok w popularyzacji tej dyscypliny na świecie.

Pierwsze Mistrzostwa Świata w piłce nożnej dla niewidomych odbyły się w 1998 roku w Brazylii. W turnieju wzięły udział drużyny z kilku kontynentów, a zwycięzcą została reprezentacja gospodarzy. Brazylia, jako kolebka tego sportu, do dziś pozostaje jedną z najbardziej utytułowanych drużyn. Jednak pierwszy mecz piłki nożnej dla niepełnosprawnych rozegrano w Hiszpanii. Miało to miejsce w 1986 roku.

Najważniejszym momentem w historii futbolu niewidomych było wprowadzenie go do programu igrzysk paraolimpijskich. Stało się to w 2004 roku w Atenach. Od tego czasu blind football jest stałym elementem igrzysk, przyciągającym coraz większą uwagę kibiców i mediów.

W Polsce blind football zaczął się intensywnie rozwijać od 2011 roku, kiedy to powstała reprezentacja narodowa. W 2015 roku polska drużyna po raz pierwszy wzięła udział w Mistrzostwach Europy, które odbyły się w Anglii. Polska była również gospodarzem międzynarodowych turniejów takich jak Mistrzostwa Europy Dywizji II, które odbyły się na przełomie czerwca i lipca 2025 roku.

Jeśli chodzi o poziom klubowy, to jednym z pionierów piłki nożnej dla niewidomych była sekcja Wisła Blind Football Kraków, założona we wrześniu 2015 roku przez uczniów i nauczyciela wychowania fizycznego w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym dla Dzieci Niewidomych i Słabowidzących przy ul. Tynieckiej 6 w Krakowie. To 13-krotny mistrz Polski, 13-krotny wicemistrz kraju, a także 5-krotny zdobywca Pucharu Polski.

Rozwój blind footballu w Polsce jest wynikiem zaangażowania wielu osób i organizacji, które dążą do popularyzacji tej dyscypliny sportowej oraz integracji osób niewidomych poprzez aktywność fizyczną.

Piłka używana w blind footballu wyróżnia się tym, że emituje charakterystyczny dźwięk, co pozwala zawodnikom na jej lokalizację za pomocą słuchu. W jej wnętrzu, pomiędzy balonem a łatkami, umieszczonych jest sześć metalowych grzechotek, które wydają dźwięki przy każdym ruchu piłki. Dzięki temu gracze mogą lepiej kontrolować grę i precyzyjnie reagować na jej tor lotu.

Pod względem parametrów piłka ta przypomina tę używaną w piłce halowej – jest nieco mniejsza i mniej sprężysta, co ogranicza jej odbicia od podłoża. Jej rozmiar to 3, waga mieści się w przedziale 510-540 g, a obwód wynosi od 60 do 62 cm. Konstrukcja piłki sprawia, że jest dobrze wyczuwalna pod stopą i zapewnia odpowiednią dynamikę gry na boisku.

Blind football to specjalna odmiana piłki nożnej dostosowana do potrzeb osób niewidomych, które klasyfikowane są jako B1. Warto jednak zaznaczyć, że nie wszyscy zawodnicy są całkowicie pozbawieni wzroku – niektórzy mogą mieć zachowane poczucie światła, co w pewnym stopniu ułatwia im orientację na boisku. Oprócz graczy z kategorią B1, w różnych turniejach biorą udział również osoby z wadami wzroku o różnym stopniu nasilenia, sklasyfikowane jako B2 lub B3.

Aby wyrównać szanse wszystkich uczestników, każdy zawodnik na boisku ma obowiązek noszenia specjalnych gogli zasłaniających pole widzenia. Dodatkowo na oczy nakleja się specjalne plastry oraz opatrunki, co całkowicie eliminuje możliwość podglądania i zapewnia pełną uczciwość rywalizacji.

W kontekście rozgrywek międzynarodowych jedynie zawodnicy sklasyfikowani jako B1 mogą brać udział w najważniejszych turniejach takich jak Igrzyska Paraolimpijskie, Mistrzostwa Świata czy Mistrzostwa Europy. Osoby z kategorią B2 i B3, mimo że nie mogą reprezentować swoich krajów w rozgrywkach mistrzowskich, mają możliwość uczestnictwa w zawodach klubowych, co daje im szansę na rozwój i rywalizację w duchu fair play.

Bramka w blind footballu ma wymiary 2,14 m wysokości oraz 3,66 m szerokości. Bezpośrednio przed nią znajduje się prostokątna strefa o wymiarach 2 m na 5,82 m, która wyznacza obszar poruszania się bramkarza. Jeśli w trakcie interwencji lub obrony akcji przeciwnika bramkarz przekroczy granicę tej strefy, sędzia ma obowiązek podyktowania rzutu karnego z odległości sześciu metrów.

Od 2022 roku mecz blind footballu składa się z dwóch 15-minutowych połów. Jednak faktyczny czas trwania spotkania jest dłuższy, ponieważ liczony jest wyłącznie czas aktywnej gry. Każde zatrzymanie takie jak faule, zmiany czy wznowienia, powoduje wstrzymanie zegara, który uruchamiany jest ponownie po gwizdku sędziego.

Blind football to coś więcej niż tylko sport – to prawdziwa szkoła życia, w której niewidomi zawodnicy uczą się współpracy, zaufania i niezwykłej orientacji w przestrzeni. Wyobraź sobie boisko, na którym piłkarze nie widzą piłki, a mimo to z precyzją wykonują podania, przeprowadzają dynamiczne akcje i zdobywają bramki. To efekt ciężkich treningów i wyjątkowej koordynacji.

Sport ten wymaga nie lada kondycji – sprinty, szybkie zmiany kierunku i precyzyjne zwroty to podstawa gry. Zawodnicy trenują nie tylko na murawie, ale także na siłowni i w domu z użyciem sprzętów jak bieżnia, rower stacjonarny czy eliptyczny.

Blind football pomaga poprawić równowagę, siłę i ogólną sprawność, a przy tym daje mnóstwo frajdy. Nie bez powodu zawodnicy mówią, że po treningach czują się nie tylko zmęczeni, ale i pełni energii! Oczywiście podczas rozgrywek wspomagają się wodą, napojami izotonicznymi i batonami proteinowymi. Dzięki nim mają siłę na pokonywanie kolejnych kilometrów na murawie.

Zgrana drużyna to klucz do sukcesu. Każdy zawodnik w pełni ufa swoim kolegom oraz przewodnikom, którzy nawigują ich na boisku. To sprawia, że piłkarze uczą się współpracy, podejmowania decyzji pod presją i budowania silnych więzi – zarówno na murawie, jak i w życiu codziennym. 

Tu nie ma miejsca na przypadek – każdy ruch jest przemyślany, a słuchowe wskazówki od przewodników pomagają błyskawicznie analizować sytuację. Gracze rozwijają umiejętność strategicznego myślenia, co przekłada się na lepsze radzenie sobie w różnych sytuacjach życiowych.

Już wiesz, czym jest piłka dla niewidomych zaliczana do sportów paraolimpijskich. Niezależnie od poziomu umiejętności, każdy, kto zacznie trenować, odkryje w sobie nowe możliwości. Może więc czas założyć korki i przekonać się na własnej skórze, jak wygląda piłka nożna, w której wzrok nie jest najważniejszy?