Skok wzwyż – co to za konkurencja sportowa? Na czym polega?

Skok wzwyż to dyscyplina lekkoatletyczna polegająca na pokonaniu poprzeczki zawieszonej na określonej wysokości, bez jej strącenia. Jest to jedna z najstarszych konkurencji lekkoatletycznych, rozgrywana na stadionach oraz w halach sportowych. Gdzie można pooglądać skok wzwyż? Igrzyska olimpijskie, zawody krajowe i międzynarodowe, a także mistrzostwa świata i Europy to główne wydarzenia. 

Historia skoku wzwyż obfituje w przełomowe momenty, które zmieniły oblicze tej dyscypliny z lekkoatletyki. W 1912 roku Amerykanin George Horine wprowadził technikę kalifornijską i jako pierwszy pokonał wysokość 2 metrów, co zrewolucjonizowało skok wzwyż. W 1968 roku Dick Fosbury zaprezentował na igrzyskach w Meksyku styl flop, który stał się dominującą techniką i symbolem nowoczesnego sportu.

Rok 1987 przyniósł historyczny rekord w skoku wzwyż kobiet Bułgarki Stefki Kostadinowej (2,09 m), który przetrwał dekady jako najwyższy wynik wśród kobiet. Poprawiła go lekkoatletka Jarosława Mahuczich w 2024 roku na 2,10 m. Rekord świata w skoku wzwyż mężczyzn należy do Javiera Sotomayor z Kuby. W 1993 roku ustanowił aktualny rekord świata wśród lekkoatletów, skacząc 2,45 m, co do dziś pozostaje nieosiągalnym wyczynem.

Zasady zostały ustanowione przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Federacji Lekkoatletycznych. Zawodnik lub zawodniczka mają za zadanie przeskoczyć nad poprzeczką w 3 próbach. Każda jest oceniana na podstawie dwóch kryteriów: wysokości pokonanej poprzeczki oraz sposobu jej przeskoczenia. Poprzeczka musi pozostać na stojakach po wykonanym skoku – jej strącenie oznacza niezaliczenie próby. Wysokość, na jakiej jest zawieszona, ustala jury, jednak najczęściej zwiększa się ją o 2–5 cm w fazie eliminacyjnej i 1 cm w finałowej.

Jak dokładnie wygląda skok wzwyż? Skoczek wykonuje rozbieg po wyznaczonym obszarze bieżni. Wybór długości rozbiegu należy do zawodnika, ale zwykle wynosi od 8 do 12 kroków. Skok musi być wykonany z jednej nogi. Wszelkie odbicia oburącz lub obunóż są uznawane za nieważne. Zawodnik może używać dowolnej techniki. Kolejność ruchów w skoku to rozbieg po łuku, odbicie, przeskok nad poprzeczką (najczęściej głową do góry) i lądowanie na plecach, na specjalnym materacu, który amortyzuje upadek. Warto pamiętać, że skoki w konkursie muszą być wykonane w wyznaczonym czasie, który jest mierzalny od momentu wywołania zawodnika.

Choć współcześnie dominuje technika flop, starsze style, takie jak nożyce czy technika przerzutowa, miały ogromny wpływ na kształtowanie zasad i techniki tej dyscypliny. Sprawdź poniżej, na czym polegają.

Styl przerzutowy był powszechny w połowie XX wieku, zanim został wyparty przez technikę flop. W tym stylu zawodnik przeskakuje poprzeczkę brzuchem w dół, w pozycji poziomej, z równoczesnym przerzucaniem nóg i tułowia. Tutaj rozbieg odbywa się po łuku, co pozwala na przygotowanie odpowiedniego ułożenia ciała. Odbicie następuje z jednej nogi, a druga jest przerzucana jako pierwsza nad poprzeczką.

Technika naturalna to prosty i intuicyjny sposób pokonywania poprzeczki, stosowany głównie przez początkujących. Rozbieg odbywa się na wprost poprzeczki, odbicie z jednej nogi. Drugą nogę unosi się, by przeskoczyć. Tułów nie przyjmuje żadnego specjalnego ułożenia. Przeskakuje się tak, jak jest wygodnie.

Technika nożyc była jednym z pierwszych stylów stosowanych w skoku wzwyż, a jej nazwa pochodzi od charakterystycznego ruchu nóg, przypominającego nożyce. Rozbieg odbywa się pod kątem do poprzeczki, najczęściej w linii prostej. Odbicie wykonywane jest z jednej nogi, a druga noga jest unoszona jako pierwsza nad poprzeczką. Skoczek przechodzi nad poprzeczką w pozycji pionowej, z wyprostowanym tułowiem. Współcześnie styl ten używany jest głównie w celach edukacyjnych lub przez zawodników na wczesnym etapie treningu.

W skoku wzwyż niezbędnym elementem wyposażenia jest poprzeczka, która musi być wykonana z lekkiego, ale wytrzymałego materiału, takiego jak włókno szklane lub aluminium. Mocuje się ją na regulowanych stojakach, które umożliwiają dokładne ustawienie wysokości, zgodnie z wymaganiami zawodnika i zasadami rywalizacji. 

Nieodzownym elementem wyposażenia jest również materac, który zapewnia bezpieczne lądowanie. Wykonywane są z materiałów amortyzujących, co pozwala skoczkom na lądowanie bez ryzyka kontuzji. Równie ważne jest odpowiednie obuwie, najczęściej w formie specjalistycznych kolców lekkoatletycznych, które gwarantują doskonałą przyczepność na bieżni i stabilność podczas dynamicznego rozbiegu.

Jeśli interesuje Cię lekkoatletyka, skok wzwyż może być ciekawym wyzwaniem. Ćwiczenia przygotowujące powinny być różnorodne, aby poprawić zarówno fizyczną sprawność, jak i umiejętności techniczne, takie jak rozbieg, odbicie i lądowanie. W przypadku tych technicznych warto ćwiczyć symulację odbicia. Skoki na jednej nodze z miejsca lub krótkiego rozbiegu poprawią siłę i technikę. Do treningu dołącz też pokonywanie nisko powieszonej poprzeczki z pełnym rozbiegiem oraz bieg po łuku z zaznaczonym punktem odbicia.

By wzmocnić siłę, warto wykonywać przysiady z obciążeniem, skoki na skrzynię plyometryczną oraz wykroki. Te ćwiczenia pomogą zwiększyć siłę i stabilność dolnej partii ciała. Z kolei, by wypracować odpowiednią pozycję ciała w locie, warto ćwiczyć mostki na materacu.

Ogólnorozwojowe ćwiczenia, takie jak sprinty krótkodystansowe czy skakanie na skakance, zwiększą koordynację i wytrzymałość, a także poprawią dynamikę startu. Do tego dodaj planki, które wzmocnią mięśnie tułowia, niezbędne do zachowania stabilności w locie.

Chcąc pooglądać skok wzwyż, mistrzostwa świata czy igrzyska będą dobrym wyborem. Jeśli jednak zależy Ci na nauce tego sportu i od juniora chcesz stać się światowym mistrzem, zdobywającym medale, pamiętaj, aby regularnie trenować, łączyć różnorodne formy ćwiczeń i dążyć do doskonałości technicznej.