Euforia biegacza – czy sport uzależnia? Już wyjaśniamy!

Euforia biegacza to fenomen, który od lat fascynuje zarówno sportowców, jak i naukowców z całego świata. To niezwykłe uczucie radości, poprawy nastroju, a nawet zmniejszenia bólu, które pojawia się w trakcie intensywnego wysiłku fizycznego, szczególnie podczas długodystansowego biegu.

Co więcej, stan ten często określa się jako „naturalny haj”, gdyż jego działanie przypomina efekty wywoływane przez substancje psychoaktywne – heroinę, nikotynę czy alkohol. Jak do niego dochodzi? Już wyjaśniamy!

Przypadki euforii biegacza są dobrze opisane w wielu publikacjach naukowych oraz w literaturze sportowej na przykład w książkach Tima Noakesa (Lore of Running) czy Matthewa Inmana (The Terrible and Wonderful Reasons Why I Run Long Distances) zawierających subiektywne doświadczenia biegaczy. Zastanawiasz się, ile trwa taki stan?

Endorfiny biegacza to uczucie, które pojawia się zazwyczaj po około 30–45 minutach intensywnego wysiłku fizycznego, bowiem w tym czasie następuje przejście z oddychania aerobowego na anaerobowe. Liczy się też intensywność treningu: tętno powinno oscylować w granicach 80% tętna maksymalnego. Jednak utrzymanie tak wysokiego tętna wcale nie jest proste, dlatego większość biegaczy może po prostu nie odczuć pełnej euforii, co nie oznacza, że po treningu nie będą czuć się lepiej. 

Euforia trwa od kilkunastu minut do nawet kilku godzin po zakończeniu ćwiczeń. Jest to jednak kwestia indywidualna – niektórzy biegacze odczuwają ją wcześniej, inni później, a jak wspomnieliśmy – jeszcze inni wcale.

Jak w normalnych warunkach rozpoznać, że wzrosły nam endorfiny po bieganiu? Najczęstsze objawy to:

– uczucie lekkości i zadowolenia,

– zwiększona odporność na ból i zmęczenie,

– stan głębokiej relaksacji,

– wzrost motywacji do dalszego biegania.

Uzależnienie, niezależnie od tego, czy mowa o substancjach psychoaktywnych, czy o zachowaniach takich jak hazard czy zakupoholizm, opiera się na stymulacji układu nagrody w mózgu. W przypadku biegania regularne doświadczenie euforii może prowadzić do sytuacji, w której organizm zaczyna domagać się kolejnych dawek tego uczucia. 

Niektórzy biegacze odczuwają silny przymus trenowania, nawet mimo kontuzji czy przeciążenia organizmu. Chociaż uzależnienie od biegania nie jest jeszcze oficjalnie uznane za jednostkę chorobową, wielu badaczy wskazuje na szereg objawów, które mogą sugerować problematyczne przywiązanie do tego rodzaju aktywności. Należy do nich:

– silna potrzeba biegania nawet w dni, gdy trening jest niemożliwy;

– stopniowe wydłużanie dystansów i czasu treningu, aby osiągnąć podobny poziom satysfakcji;

– kontynuowanie biegania pomimo kontuzji lub wyczerpania;

– ograniczanie kontaktów społecznych, obowiązków zawodowych czy rodzinnych na rzecz treningów;

– niepokój wewnętrzny;

– chroniczne zmęczenie, zaburzenia snu, nadmierna utrata masy ciała czy zaburzenia odżywiania związane z presją na osiągnięcie określonej formy fizycznej.

Nie ma nic złego w miłości do biegania, ale istotne jest, aby zachować zdrową równowagę. Kluczowe pytanie brzmi: czy bieganie jest świadomym wyborem, czy też staje się przymusem, nad którym nie można zapanować? Jeśli odczuwasz dyskomfort psychiczny w dni bez treningu, zaniedbujesz relacje z bliskimi lub ignorujesz ból i zmęczenie, zastanów się, czy nie przekraczasz granicy zdrowej aktywności.

Jeśli chcesz czerpać radość z biegania, ale jednocześnie unikać potencjalnych negatywnych skutków, warto zastosować kilka zasad:

– słuchaj swojego ciała;

– zmieniaj formy aktywności na pływanie, joga, rower czy trening siłowy;

– skup się na satysfakcji z samego ruchu;

– zadbaj o inne aspekty życia jak hobby, relacje społeczne i rozwój osobisty;

– znajdź wsparcie – rozmowa z trenerem, psychologiem lub innymi biegaczami może pomóc w znalezieniu zdrowej perspektywy.

Euforia biegacza łączy w sobie działanie endorfin i kannabinoidów, które są naturalnie produkowane przez organizm. Biegacze mogą odczuwać głęboką satysfakcję, zmniejszony stres i poprawę nastroju podczas długotrwałego biegu, co sprawia, że trening staje się uzależniający. Jednak jak każde uzależnienie, nadmierne dążenie do osiągania euforycznych stanów może mieć swoje negatywne konsekwencje. Dlatego biegaj z umiarem, ciesząc się korzyściami płynącymi z aktywności fizycznej, ale jednocześnie pamiętając o zdrowym rozsądku.