Bezpieczeństwo na jachcie – najważniejsze zasady i wyposażenie

Przed każdym rejsem należy dokładnie zweryfikować stan techniczny jachtu, aby upewnić się, że wszystkie systemy działają prawidłowo i nie ma w nich żadnych ukrytych usterek. Pierwszym krokiem jest inspekcja kadłuba pod kątem potencjalnych pęknięć, wybrzuszeń czy innych uszkodzeń mechanicznych, które mogłyby wpłynąć na jego szczelność i wytrzymałość. Należy również sprawdzić śrubę napędową i wał pod kątem ewentualnych uszkodzeń lub zużycia. Kolejnym ważnym elementem jest kontrola poziomu płynów eksploatacyjnych takich jak olej silnikowy, płyn chłodniczy i paliwo, oraz upewnienie się, że nie występują żadne wycieki.

Przed wypłynięciem w rejs, szczegółowej weryfikacji wymaga również system elektryczny jachtu. Obejmuje to sprawdzenie działania świateł nawigacyjnych, radia VHF, GPS oraz innych urządzeń elektronicznych, które są niezbędne do bezpiecznej żeglugi. Żeglarz powinien także skontrolować takielunek, zarówno stały (wanty, sztagi), jak i ruchomy (fały, szoty), pod kątem oznak zużycia, przetarć, korozji lub innych uszkodzeń. System paliwowy powinien zostać sprawdzony pod kątem wycieków, a ilość paliwa ma być wystarczająca na planowany rejs. 

Na pokładzie każdego jachtu ma znajdować się kompletne i sprawne wyposażenie ratownicze, które jest niezbędne w sytuacjach awaryjnych.

Podstawowym elementem są koła ratunkowe i kamizelki asekuracyjne w odpowiedniej liczbie dla wszystkich pasażerów i załogi, w tym dla dzieci. W trudnych warunkach pogodowych lub podczas żeglugi nocą zaleca się stosowanie szelek bezpieczeństwa i pasów asekuracyjnych. Należy bezwzględnie unikać spożywania alkoholu podczas żeglowania, gdyż obniża on koncentrację i spowalnia reakcje, co może prowadzić do niebezpiecznych sytuacji. 

Kolejnym niezbędnym elementem wyposażenia są środki sygnalizacyjne takie jak flary (czerwone ręczne, rakietowe, dymne pomarańczowe). Warto pamiętać, że służą one do zwrócenia uwagi w sytuacjach awaryjnych, a ich rodzaj powinien być dostosowany do pory dnia i warunków widoczności. Alternatywą dla tradycyjnych flar pirotechnicznych mogą być elektroniczne flary LED, które są bezpieczniejsze w użyciu i mają dłuższą żywotność.

Na jachcie powinny znajdować się gaśnice w odpowiedniej liczbie i typie, dostosowane do wielkości jednostki. Każdy członek załogi powinien wiedzieć, gdzie się one znajduję oraz jak z nich korzystać w razie pożaru. Apteczka pierwszej pomocy, wyposażona w środki opatrunkowe, podstawowe leki (przeciwbólowe, odkażające) oraz instrukcje udzielania pierwszej pomocy, również jest absolutnie niezbędna na każdym rejsie. 

Żegluga w czasie silnej burzy wiąże się z podwyższonym ryzykiem. Aby na jachcie było bezpiecznie podczas sztormu, należy:

• zawczasu zrzucić żagle i przygotować się do pracy na silniku,
  
• skierować jacht dziobem pod wiatr lub pod kątem około 45 stopni do fal, aby uniknąć przechyłu bocznego (broaching),
  
• unikać kontaktu z metalowymi elementami jachtu,
  
• wyłączyć zbędne urządzenia elektryczne i zabezpieczyć instalację,
  
• przemieszczać się pod pokładem lub pozostawać blisko środka ciężkości jednostki,
  
• monitorować sytuację pogodową i zawczasu szukać schronienia w najbliższym porcie,
  
• w razie potrzeby, zastosować technikę „heaving-to”, aby przeczekać burzę w kontrolowany sposób.

Choć wywrotka jachtu na wodach śródlądowych zdarza się rzadko, należy znać podstawowe procedury obowiązujące w takich przypadkach:

• każdy załogant powinien umieć pływać i znać lokalizację środków ratunkowych,
  
• osoby w wodzie powinny utrzymywać kontakt wzrokowy z jednostką i starać się nie oddalać,
  
• jeżeli jednostka nie tonie, należy czekać na pomoc, trzymając się kadłuba lub innego elementu wypornościowego,
  
• ważne jest szybkie ostrzeganie służb ratunkowych i innych jednostek o sytuacji na wodzie.

Warto więc wiedzieć, jak uratować komuś życie w przypadku wypadnięcia za burtę. 

W przypadku wypadnięcia kogokolwiek za burtę natychmiast krzyknij „Człowiek za burtą!”. Rzuć w kierunku osoby znajdującej się w wodzie wszystko, co unosi się na powierzchni. Wyznacz jedną osobę do ciągłej obserwacji poszkodowanego i wskazywania jego położenia. Włącz funkcję MOB (Man OverBoard) na odbiorniku GPS lub zanotuj dokładną pozycję. Rozpocznij manewr powrotu do poszkodowanego, stosując znaną procedurę taką jak szybki zwrot przez sztag (Quick Stop) lub zwrot Williamsona. Wyłącz silnik, gdy będziesz blisko poszkodowanego, aby uniknąć ryzyka obrażeń od śruby napędowej. Użyj pętli ratunkowej, drabinki lub innego dostępnego sprzętu, aby pomóc osobie dostać się na pokład. Udziel pierwszej pomocy i w razie potrzeby przeciwdziałaj szokowi i hipotermii.

Pamiętajmy, że porządek na jachcie ma bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo żeglugi. Luźne przedmioty na pokładzie mogą stać się zagrożeniem podczas przechyłu lub gwałtownych manewrów. Wszystkie liny, sprzęty i elementy wyposażenia powinny być zatem uporządkowane i odpowiednio zabezpieczone. Przedmioty osobiste z kolei powinny być przechowywane w zamkniętych bakistach, aby nie stanowiły zagrożenia w razie nagłego wstrząsu.

Czarter jachtu wiąże się z określonymi obowiązkami i zasadami bezpieczeństwa, o których warto wiedzieć przed wypłynięciem. Osoba czarterująca przejmuje prawną odpowiedzialność za jacht i załogę podczas trwania czarteru. Jest odpowiedzialna za wybór i opłacenie załogi. Musi upewnić się, że jacht jest zdatny do żeglugi i odpowiednio ubezpieczony.

Goście czarterujący jacht powinni uważnie wysłuchać instruktażu bezpieczeństwa przeprowadzonego przez załogę. Powinni zapoznać się z lokalizacją i sposobem użycia kamizelek ratunkowych oraz innego wyposażenia bezpieczeństwa. Należy ściśle przestrzegać poleceń załogi, zwłaszcza podczas manewrów i w sytuacjach awaryjnych. Goście powinni być świadomi potencjalnych zagrożeń na pokładzie takich jak bom czy śliskie powierzchnie.

Bez zgody załogi nie należy wchodzić do części przeznaczonej dla sternika. Wodę i energię elektryczną należy używać oszczędnie, ponieważ zasoby na jachcie mogą być ograniczone. O wszelkich problemach zdrowotnych lub alergiach należy poinformować załogę jeszcze przed wypłynięciem. Dzieci powinny być pod stałą opieką dorosłych. Na pokładzie łódki zabronione są wszelkie nielegalne lub niebezpieczne działania takie jak: 

• spożywanie alkoholu lub substancji odurzających podczas rejsu, zwłaszcza przez sternika lub osoby odpowiedzialne za manewry,
  
• skoki do wody z pokładu w trakcie żeglugi lub w nieznanym akwenie bez uprzedniego sprawdzenia głębokości i dna,
  
• rozpalanie otwartego ognia na pokładzie, w tym grillowanie bez odpowiedniego zabezpieczenia,
  
• wchodzenie na maszt lub nadmierne wychylanie się poza burtę bez asekuracji, szczególnie w trakcie żeglugi,
  
• korzystanie z urządzeń elektrycznych niezgodnie z instrukcją lub podłączanie nieprzystosowanych urządzeń do instalacji jachtowej,
  
• ignorowanie poleceń sternika w sytuacjach wymagających natychmiastowej reakcji,
  
• pozostawianie dzieci bez nadzoru, zwłaszcza w okolicach burty lub przy zejściu do wody.

Odpowiednie przygotowanie jachtu, znajomość procedur na wypadek burzy lub wywrotki, noszenie kamizelek ratunkowych i utrzymywanie porządku na pokładzie pozwala być przygotowanym na zagrożenia takie jak wywrotka czy pożar. Jednak bezpieczeństwo na jachcie zaczyna się tak naprawdę od indywidualnej odpowiedzialności każdego członka załogi i pasażera. Koniecznie sprawdź jeszcze raz zasady odpowiedzialnej żeglugi.