Objaw Trendelenburga – przyczyny i sposoby leczenia

Objaw Tendelenburga (dolegliwość pochodzi od nazwiska niemieckiego chirurga Friedricha Trendelenburga) cechuje się charakterystycznym opadaniem miednicy po stronie uniesionej nogi podczas stania na jednej nodze. Jest to wynik niewydolności mięśni odwodzicieli stawu biodrowego, zwłaszcza mięśnia pośladkowego średniego oraz mięśnia pośladkowego małego. W prawidłowych warunkach mięśnie te stabilizują miednicę, umożliwiając równowagę podczas chodu i stania na jednej nodze.

Dodatni objaw Trendelenburga obserwuje się najczęściej u osób z osłabieniem mięśni odwodzicieli uda, zwichnięciem stawu biodrowego, chorobą Perthesa lub uszkodzeniem nerwu pośladkowego górnego. 

Jak wspomnieliśmy, objaw Trendelenburga to opadanie miednicy w czasie chodu lub stania na jednej nodze. Test Trendelenburga bada wydolność mięśni odwodzących udo, a także kompleksowo ocenia funkcjonowanie stawu biodrowego i wyłapuje ewentualne nieprawidłowości w jego obrębie.

Wskazań do przeprowadzenia badania jest wiele. Do najczęstszych z nich zalicza się:

– podejrzenie dysplazji stawu biodrowego – wrodzone lub nabyte zaburzenie budowy stawu, które może prowadzić do zwiększonego ryzyka zmian zwyrodnieniowych;
– zwichnięcia i urazy w obrębie biodra – ostre i przewlekłe uszkodzenia struktur stawu biodrowego, które mogą prowadzić do ograniczenia ruchomości;
– osłabienie mięśni pośladkowych – dysfunkcja mięśni pośladkowych, zwłaszcza mięśnia pośladkowego średniego i wielkiego;
– choroba Perthesa – martwica głowy kości udowej u dzieci, prowadząca do deformacji stawu;
– jałowa martwica głowy kości udowej – stan chorobowy charakteryzujący się stopniowym obumieraniem tkanki kostnej;
– porażenie nerwu pośladkowego górnego – uszkodzenie tego nerwu prowadzi do osłabienia mięśni pośladkowych, co skutkuje zaburzeniami stabilności biodra i nieprawidłowym wzorcem chodu zwanym jako chód Trendelenburga;
– skolioza oraz inne deformacje układu kostnego – nieprawidłowości w budowie i ustawieniu kręgosłupa mogą wpływać na mechanikę pracy bioder i prowadzić do wtórnych dysfunkcji w obrębie stawu;
– wady postawy i zaburzenia biomechaniki chodu.

Precyzyjna diagnostyka tych schorzeń jest kluczowa dla wdrożenia skutecznej terapii, obejmującej zarówno leczenie zachowawcze (fizjoterapię, ćwiczenia wzmacniające i korekcyjne), jak i w uzasadnionych przypadkach interwencję chirurgiczną. Wszystko zależy od bezpośredniej przyczyny patologii. 

Objaw Trendelenburga świadczy o niewydolności mięśni odwodzących udo. Bardzo często objawowi Trendelenburga towarzyszy objaw Duchenne'a, czyli opadanie miednicy na zdrową stronę ciała.

Procedura samego badania wygląda następująco.

Pacjent stoi w pozycji wyprostowanej na przykład na macie gimnastycznej z równomiernym rozłożeniem ciężaru ciała na obie kończyny dolne. Jego tułów powinien być ustawiony w osi pionowej, a miednica znajdować się w neutralnym położeniu.

Badany zostaje poproszony o oderwanie jednej stopy od podłoża, zginając ja w stawie kolanowym i biodrowym. W tym momencie jego cały ciężar ciała opiera się na nodze pozostającej w kontakcie z podłożem. W tej pozycji utrzymuje się przez kilka sekund.

Lekarz bądź fizjoterapeuta ocenia zachowanie miednicy podczas przenoszenia ciężaru ciała. Szczególną uwagę zwraca się na to, czy kolce biodrowe przednie i tylne pozostają na jednym poziomie lub unoszą się po stronie niepodpartej kończyny dolnej.

Już wiesz, że objaw Trendelenburga wynika z osłabienia mięśni pośladkowych. Leczenie tego problemu koncentruje się na wzmacnianiu mięśni odwodzicieli uda, poprawie kontroli nad ruchem miednicy oraz reedukacji wzorca chodu. Odpowiednio dobrane ćwiczenia pozwalają na stopniowe przywrócenie prawidłowej funkcji stawu biodrowego i zapobieganie dalszym powikłaniom takim jak skrzywienie kręgosłupa odcinka lędźwiowego czy kolan.

Objaw Trendelenburga fizjoterapia – jakie ćwiczenia zalecają specjaliści? Na przykład unoszenie biodra w pozycji leżącej – pacjent leży na boku i unosi nogę w kierunku sufitu, wzmacniając mięsień pośladkowy średni.

Zalecane są także przysiady jednonóż – ćwiczenie, które poprawia stabilność bioder i wzmacnia mięśnie odwodziciele uda.

Dobrym pomysłem są ćwiczenia z gumą oporową, które polegają na odwodzeniu nogi na bok przy jednoczesnym oporze, co angażuje mięsień pośladkowy średni i mały. Warto rozważyć także chodzenie bokiem z taśmą do ćwiczeń oraz unoszenie bioder w podporze. 

Mamy nadzieję, że już wiesz, na czym polega test Trendelenburga. Fizjoterapia, dobór odpowiednich ćwiczeń i samozaparcie to rada dla osób, które uzyskały dodatni wynik testu Trendelenburga. Wczesne rozpoznanie choroby może znacząco poprawić stabilność bioder oraz komfort poruszania się.